Op zoek naar Z., H.
Met slechts zijn initialen, H. Z. , staat een uit Harlingen afkomstige zeeman sinds april 2021 in de lijst van Nederlandse legionairs.
Het gegeven dat H. Z. legionnaire zou zijn geweest is afkomstig uit een krantenartikel van 8 oktober 1964 verschenen in het “Nieuwsblad van het Noorden”
Harlinger zwerver gebroken „thuis”
Als een menselijk wrak keerde week de zestigjarige H. Z. naar zijn geboorteplaats Harlingen terug, waar de politie hem bedelend langs de straat aantrof en meenam naar het bureau.
Z. heeft een leven vol avontuur achter de rug was zeeman, vocht in het Franse vreemdelingenlegioen, werd in de oorlogsjaren door de Duitsers krijgsgevangen gemaakt en zwierf daarna nog van het ene einde van de wereld naar het andere.
Nergens had hij een woning.
Zijn onderdak was meestal de blote hemel.
De man is voor de officier van Justitie te Leeuwarden geleid.
Er zal voor hem een verpleeginrichting worden gezocht, waarin hij de laatste jaren van zijn leven tot rust zal kunnen komen.
Veel aanknopingspunten voor een identificatie van H. Z. geeft het artikel echter niet en verder onderzoek leverde dan ook niets op.
De E-mail
Gelukkig bestaat er nog zoiets als toeval en zo kwam de heer Henstra in oktober 2021 op mijn site terecht en stuurde volgende E-mail:
Beste Frans,
Zag toevallig de registratie op jouw site van de verder nog onbekende H.Z. uit Harlingen.
Kan dat Harent van der Zee (Harlingen 3 april 1904) zijn geweest? Dit was een zeeman, later kapitein der kustvaart. 2 maal gehuwd en gescheiden. verdween in 1941 uit beeld, van december 1942 tot februari 1943 tewerkgesteld voort Daimler Benz in Frankrijk? ~
Maar hij zou ook vrijwilliger bij de Duitse Kriegsmarine zijn geweest.
Bij de E-mail waren enkele links toegevoegd.
Is Harent van der Zee, de in het krantenartikel genoemde H. Z. ?
Een reconstructie van zijn levensloop
Jeugd
Harent van der Zee werd geboren op 3 april 1904 te Harlingen als zoon van Bauke van der Zee en Aaltje Kuiken [1].
1929
Huwelijk
Op 13 mei 1929, 25 jaar oud, trouwde hij te Harlingen met Johanna Beers.
Op dat moment was hij stoker van beroep.
1934 – 1939
Op 5 februari 1934 verhuisde Harent van der Zee met zijn vrouw naar Rotterdam.
In Rotterdam werden hun drie kinderen geboren, zoon Bauke in 1930, dochter Jantje in 1936 en hun tweede dochter Johanna in 1939.
1941
VOW en Mannheim
Op zijn Gezinskaart uit Amsterdam [3] en die uit Rotterdam [5] staat vermeldt dat Harent van der Zee op 31 januari 1941 vertrokken was, onbekend waarheen (VOW).
Direct daaronder is op de Amsterdamse Gezinskaart vermeldt, zonder aangifte van datum; Mannheim.
Zijn vrouw en drie kinderen, bleven schijnbaar in Rotterdam achter.
1942
Gaggenau
Op 2 december 1942 kwam Harent van der Zee in dienst bij de Daimler-Benz AG in Gaggenau Duitsland [4].
1943
Gaggenau
Zijn werkzaamheden bij in Gaggenau eindigden op 4 februari 1943
Harlingen
Op 31 maart 1943 keerde Harent van der Zee weer terug naar Harlingen
1944
Op 25 mei 1944 werd het huwelijk tussen Harent van der Zee en Johanna Beers bij vonnis van de arrondissementsrechtbank te Leeuwarden door echtscheiding ontboden [a].
Als beroep van Harent van der Zee werd in de akte sleepbootkapitein genoemd.
1947
Tribunaal Harlingen
Op 14 januari 1947 berichtte de Leeuwarder Courant over een tribunaal te Harlingen waarbij ook de naam van Harent van der Zee vermeld werd:
( Waarschijnlijk verwijst de afkorting D.W. naar de Daimler Werke )
[ Delpher ]
Een dag later berichtte ook het Friesch dagblad in een duidelijk andere stijl over dit tribunaal
Uitspraak geen verdere interneering, 10 jaar ontzegging van de kiesrechten.
Huwelijk
Op 10 september 1947 trouwde Harent van der Zee te Amsterdam met Froutje Desplanque.
1948 – 1950
In de periode 1948 tot december 1950 woonde Harent van der Zee o.a. in Amsterdam en Medemblik.
1967 Overlijden
Drie jaar nadat Harent van der Zee in Harlingen volgens het krantenbericht “als een menselijk wrak” was terug gekomen, overleed hij daar op 1 november 1967 en is daar ook begraven.
Discussie
Alhoewel het op basis van diverse beschikbare bronnen mogelijk was een redelijke reconstructie van de levensloop van Harent van der Zee te maken, kan de vraag of hij de in het krantenartikel genoemde H. Z. is niet met zekerheid beantwoord worden.
Er zijn overeenkomsten, zijn geboorteplaats, dat hij zeeman was en zijn op basis van in het krantenartikel genoemde leeftijd, geschatte geboortejaar.
Franse Vreemdelingenlegioen ?
Waar echter tot nu toe geen duidelijk bewijs van gevonden is, is of Harent van der Zee dienst ooit dienst heeft genomen bij het Franse vreemdelingenlegioen en ook niet dat hij in de oorlogsjaren door de Duitsers krijgsgevangen is gemaakt.
Verlies Nederlandse Nationaliteit
Het enige wat op in dienst treden van het Vreemdelingenlegioen zou kunnen wijzen is zijn verlies van de Nederlandse nationaliteit zoals vermeldt op zijn Amsterdamse Gezinskaart.
Helaas is vak 35 zwart afgelakt.
Kriegsmarine
Echter dit verlies van de Nederlandse nationaliteit kan ook een andere oorzaak hebben. Wat namelijk wel met enige zekerheid aangenomen kan worden is dat Harent van der Zee enige tijd als vrijwilliger bij de Duitse Kriegsmarine heeft gediend. Dit zou ook een reden van zijn verlies van nationaliteit kunnen zijn.
Wanneer Harent van der Zee bij de Kriegsmarine diende is tot nu toe niet bekend.
[ Collectie NIOD, Beeldnummer 75517 ]
Bronvermelding
[1] AlleFriezen te Leeuwarden, BS Geboorte
Burgerlijke Stand Harlingen – Tresoar, Deel: 1060, Periode: 1904, Harlingen, archief 30-15, inventarisnummer 1060, 5 april 1904, Geboorteregister 1904, aktenummer 84
[2] AlleFriezen te Leeuwarden, BS Huwelijk
Burgerlijke Stand Harlingen – Tresoar, Deel: 2087, Periode: 1945, Harlingen, archief 30-15, inventarisnummer 2087, 8 februari 1945, Huwelijksregister 1945, aktenummer 6
[4] Arolsen Archives