Kooijman, Albertus

Biografie

Zitting Krijgsraad 8 oktober 1959

Gedeserteerd uit „ons papieren leger”
Held van Dien Bien Phoe moet 1 maand zitten
Verdachte geprezen als voorbeeldig militair

Begin oktober 1959 verscheen er in drie landelijke dagbladen het verslag van een zitting van de krijgsraad te velde Oost te Arnhem. Aangeklaagde was een 29 jarige sergeant A.J.K. uit Genemuiden. De Volkskrant berichte als volgt:

“ARNHEM, 8 okt. — Zes jaar lang heeft de 29-jarige Nederlandse sergeant A. J. K. uit Genemuiden in het Franse vreemdelingenlegioen gevochten. Hij was als eerste luitenant compagnies commandant van 65 parachutisten die boven Dien Bien Phoe in Indochina naar beneden moesten springen. Hij werd 37 keer gewond, geraakte in communistische gevangenschap, doch werd tegen Chinese krijgsgevangenen geruild. Hij vocht in Tunis, Madagascar, Algiers, kreeg de, onderscheiding Croix d’Honneur en het aanbod om de Franse nationaliteit aan te nemen en als beroepsofficier in het Franse leger te blijven.
Dat laatste weigerde hij. Hij gaf er de voorkeur aan naar Nederland terug; te keren, waar hij donderdag wegens desertie voor de krijgsraad te velde Oost te Arnhem terecht moest staan. Moeilijkheden thuis en in dienst waren de oorzaak geweest, dat de man zich in 1951 in Straatsburg bij het Vreemdelingenlegioen had gemeld.
In Nederlandse dienst had hij te veel vrije tijd gehad en omdat hij graag beroepsmilitair wilde worden, hadden zijn kameraden hem op alle mogelijke manieren dwars gezeten.
Thans was de man overtuigd dat hij nog steeds Nederlander is, omdat hij meende min of meer in NATO-verband tegen de communisten te hebben gevochten.
Dat was ook de mening van zijn huidige commandant, die vol lof was over de militaire capaciteiten van K., die als sergeant dienst doet bij de transporttroepen in de Wittenberg te Amersfoort. De auditeur-militair was echter van mening dat K. door zijn desertie geen waarborg heeft gegeven dat hij wanneer er weer eens moeilijke omstandigheden komen, niet nog eens zal weglopen
Hij eiste daarom zes maanden gevangenisstraf en ontslag uit de militaire dienst”

De initialen A.J.K. verwezen naar Albertus Johannes Kooijman.

Jeugd

Albertus Johannes Kooijman werd op 19 juni 1929 in Zwolle geboren als zoon van Jan Kooijman en Hendrika Pleijzier.

Militaire dienst

In 1951 bevond hij zich als dienstplichtige in militaire dienst. Moeilijkheden thuis en in dienst deden hem besluiten dienst te nemen bij het Franse Vreemdelingenlegioen. Zijn problemen in Nederlandse dienst omschreef hij voor de krijgsraad als volgt: [Hij had] te veel vrije tijd gehad en omdat hij graag beroepsmilitair wilde worden, hadden zijn kameraden hem op alle mogelijke manieren dwars gezeten.

Franse Vreemdelingenlegioen

In 1951 nam Albertus Kooijman in Straatsburg dienst bij het Franse Vreemdelingenlegioen.
In 2014 omschreef hij zijn diensttijd in het Vreemdelingenlegioen als volgt ^(a).

Algerije

“Ik heb mijn eerste opleiding in Saida gehad in Algerije […]”

Indo China

“[…] vandaar naar de 3e REI in Indo-China […]”

Dien Bien Phu

“[…] daar heb ik verkorte [parachutisten] opleiding gehad in Hanoi bij het eerste beb [1e BEP] en gewond geraakt hangende aan parachute door een mortier scherf dalende boven die bien [Dien Bien Phu].

In de periode van 17 april 1954 tot 29 april 1954 leverde het 3e REI diverse versterkingen aan de ingesloten eenheden in Dien Bien Phu. Deze manschappen werden allen gedropt per parachute, 26 maart 1954 was de laatste keer dat een vliegtuig in Dien Bien Phu had kunnen landen en weer opstijgen.

Albertus Kooijman raakte in krijgsgevangenschap.
Na zijn vrijlating ging hij zoals het zelf schreef naar: “[…] het hospitaal in Savannaket in cabodcha [Cambodja] vandaar naar Saigon ook weer in het hospitaal toen ben ik enkele malen aan het front bevorderd.
Het brevet ben ik in één van de hospitalen kwijt geraakt met vele persoonlijke bezittingen zoals foto’s en mijn horloge.

Algerije

“In Afrika oftewel Algiers eerst weer naar Sidi Bel Abbes en Saida, richting Sahara en Nemoers en zo verder. Nog weer twee keer gewond in Algiers was ik weer bij 1er RE”

Militaire dienst

Na het uitdienen van zijn contract bij het Vreemdelingenlegioen, keerde Albertus Kooijman weer terug naar Nederland. Hier kwam hij weer in Militaire dienst. Mogelijk omdat hij ongeacht het feit dat hij inmiddels stateloos was geworden, zijn resterende diensttijd moest volbrengen.
Hij diende in deze periode als sergeant bij de transporttroepen in de Wittenberg te Amersfoort.

“We keken tegen hem op als de Eiffeltoren”

Tweeënzestig jaar later kan Hans Sparreboom (82) zich Albertus Kooijman nog goed herinneren.
Hij geeft echter ruiterlijk toe in al die jaren niet meer aan hem gedacht te hebben.
Pas bij een gesprek met zijn kleinzoon over zijn diensttijd kwam Kooijman weer te sprake.

Ik was destijds dienstplichtig Sergeant op de Wittenberg kazerne in Amersfoort.
Op zekere dag na de dienst omstreeks, half vijf in de middag, ging ik terug na mijn kamer en trof daar een grote kist aan. Deze was geplaatst bij het enige bed dat nog vrij was op onze kamer.
Samen met een kameraad, net als ik afkomstig uit Kampen bleven we die avond op de kamer, de rest ,“Hollanders”, waren naar de film.
Op zeker moment kwam een duidelijk wat ouder, zeg tien jaar, iemand binnen, de man die bij de kist hoorde en installeerde zich bij het bed.
Lange tijd zei hij niets, maar op zeker moment sprak hij een korte zin. Ik herkende direct een vertrouwd dialect en vroeg hem waar hij vandaan kwam.
“Uit Genemuiden” antwoordde hij. “Wij komen allebei uit Kampen” zei ik.
Dezelfde regio van herkomst en het vertrouwde dialect deed de “oudere” man ontdooien. Gezeten op de rand van het bed begon hij te vertellen wat hij meegemaakt had en er zouden nog veel van dit soort gesprekken volgen.
In het Vreemdelingenlegioen was hij geweest en op zeker moment boven Dien Bien Phoe afgesprongen. “De helft van mijn mannen was al dood voor ze de grond raakte”.
“Dan ben je er nog goed van afgekomen”, zei tegen hem. Kooijman zoals de man heette deed toen zijn hemd omhoog. Nog nooit heb ik een lichaam gezien met zoveel krassen, strepen, lidtekens en hechtingen, er leek haast geen gaaf plekje meer te vinden.
Hij was uiteindelijk gevangen genomen door de communisten en in gevangenschap gemarteld.
Op zeker moment uitgewisseld en zo uiteindelijk weer in Frankrijk terecht gekomen. Daar wilde men dat hij de Franse Nationaliteit aannam en in het Franse Leger zou blijven. Maar Kooijman besloot terug naar huis te gaan.
In de kist zaten o.a. zijn onderscheidingen en dat waren er veel.
Op zekere dag naaide hij de lintjes van deze onderscheidingen op zijn uniform.
Dat ging goed totdat hij een dienstplichtig vaandrig met stokje onder de arm tegen kwam. Deze wees op de lintjes en zei: “ik wil dat je direct die rommel van je uniform haalt”.
Wat er precies gebeurd was kwamen wij niet te weten, of hij de vaandrig een klap verkocht had of hem een grote bek gegeven had ,maar wel dat hij de volgende dag op rapport moest bij de Kapitein.
Dat pakte echter anders uit dan de vaandrig verwacht had. De Kapitein, een Indiër, met zelf de nodige gevechtservaring was diep onder de indruk van Kooijman. Hij had graag gezien dat deze beroeps zou worden om zijn krijgservaring over te dragen.
De vaandrig zou een uitbrander gekregen hebben vanwege het niet getoonde respect voor deze held.
Beroeps is Kooijman niet geworden, op zeker moment moest hij voor de krijgsraad komen en daarna hebben wij hem niet meer gezien.

Vechten dat kon hij. Ooit haalde hij een bajonet uit zijn kist. “Hiermee heb ik gevochten, nee niet met dat ding op mijn geweer”: zei hij tegen mij, “maar in de hand”. Hij daagde mij uit hem met de bajonet aan te vallen en voor ik het wist had ik het puntje van de bajonet op mijn keel.
“Een echt gezondere kerel die Kooijman, we keken tegen hem op als de Eiffeltoren”.
Zijn meest memorabele verhaal, die de hardheid van de mannen uit het Legioen duidelijk illustreerde, was een gebeurtenis in Dien Bien Phu.
Eén van zijn mannen een Duitser was zwaargewond geraakt en zou het niet lang meer maken.
Kooijman ging erheen en vroeg of hij nog iets voor hem kon doen.
“Ich würde noch mal gerne ficken, mon lieutenant” sprak de legionnaire.

Voetnote

^(a) E-mail correspondentie met Albertus Kooijman in 2014, hij was toen al ernstig ziek en had moeite met schrijven.

Dank

Bijzondere dank aan Hans Sparreboom voor het delen van zijn herinneringen aan Albertus Kooijman.

Info

Bronnen