Van Unen, Johannes

Biografie

Jeugd

Johannes van Unen werd op 28 juni 1928 in Rucphen geboren als zoon van Johannes van Unen en Dijmphena van Nijnatten ⁽¹⁾.
Volgens ^{(1) (2)} verliet Johannes van Unen het ouderlijk huis, op 27 augustus 1952, omdat hij het tirannieke bewind van zijn vader beu was. Hij ging naar Frankrijk in de hoop daar als dagloner bij boeren te kunnen werken.

Vreemdelingenlegioen

Hij werd echter zonder het te beseffen in Lille gerecruteerd voor het Franse Vreemdelingenlegioen, toen hij daar een marechaussee naar een goedkope slaapplaats vroeg. Zijn N^o Matricule werd 93877, een nummer dat correspondeert met een in dienst treden eind Augstus 1952 ⁽⁵⁾. Na de basis opleiding in Noord-Afrika werd hij uitgezonden naar Indo -China . Johannes van Unen diende als Legionnair 1^er classe, bij het 2^e Bataljon van het 5^e REI. Vanaf 4 mei 1954 werd hij als vermist gemeld in de nabijheid van Ha Dong ⁽⁶⁾, niet duidelijk of het hierbij ging om desertie of dat hij krijgsgevangen genomen was ⁽⁵⁾. Volgens ⁽¹⁾⁽²⁾ werd hij na een parachutesprong bij Dien Bien Phu gewond. Hij verbrijzelde zijn schouder en kreeg twee kogels in zijn hoofd. daarna zou hij krijgsgevangen gemaakt zijn.
Meer aannemelijk is dat Johannes van Unen bij zijn eenheid het II/5 REI is gebleven dat in die periode deel uitmaakte van de Groupe Mobile N^o 5. De G.M. 5 was begin mei 1954 actief op de Route Coloniale N^o 5 tussen Hanoi en Haiphong. De plaats waar Johannes van Unen vermist raakte ligt ca. 10 km van het centrum van Hanoi.

Staatloos in Frankrijk

Na terugkeer in Frankrijk kreeg hij een baantje als nachtwaker en ontmoette zijn vrouw, een verpleegster, na een van zijn vele operaties. Het bedrijf waar hij werkte ging in 1978 failliet. Hij kon daarom zijn huur niet meer betalen. Sindsdien leefde hij van een kleine uitkering in een caravan op een soort vuilnilsbelt vlak bij Parijs zonder gas, licht en water. In 1984 hield het weekblad Panorama een inzamelingsactie voor hem.

Panorama artikel 1984

Het weekblad de Panorama publiceerde in 1984 het volgende artikel over Johannes, roepnaam Jan, van Unen.

“Voor Jan van Unen liep de weg naar de hel via Parijs, Marseille en Sidi-bel-Abbes rechtstreeks naar Dien Bien Phoe, het Franse Waterloo van de twintigste eeuw in Indo-China. Maar het begon allemaal in het Noordfranse Lille. Van Unen, een gitzwarte Brabander en dan 24 jaar oud, is het tirannieke bewind van zijn vader thuis in Zundert moe, als hij op 27 augustus 1952 richting Frankrijk trekt in de hoop als dagloner te kunnen werken voor de oogstende boeren aldaar. Hij is moe en bijna aan het eind van zijn financiële Latijn, als hij in Lille op straat een marechaussee aanklampt met de vraag of deze een goedkope slaapplaats voor hem weet. “Geen enkel probleem,” zegt de militair, terwijl hij kameraadschappelijk een arm om de schouder van de jongeman slaat. “Ga maar met mij mee, dan slaap jij vannacht bij ons in de kazerne”.
In de kazerne moet Van Unen drie formulieren ondertekenen: één voor het onderdak, één voor de nog te genieten maaltijd, en het derde…? Ach, Jan van Unen spreekt vijf woorden Frans en lezen doet hij die taal al helemaal niet. Hij tekent. De volgende middag al wordt hij op transport gesteld naar Parijs als rekruut van het Franse Vreemdelingenlegioen. Het noodlot is begonnen voor hem persoonlijk een smartlap te componeren, die zelfs te gortig zou zijn voor een duet tussen De Zangeres zonder Naam en André Hazes. Van Unen zal Nederland nooit meer terugzien, zijn marsroute op weg naar een bestaan op straathondenniveau is begonnen.
Marseille, Sidi-bel-Abbes. De schietbaan Nam Khanmisis. Olijfplantages,dadelpalmen en de slordig getande bergkammen van een uitloper van het Atlasgebergte vormen het decor, waarboven de trillende hittespiegelingen lijken te buikdansen.
“Scheisse, mik dan big!” Een zoveelste punter met aanloop in je aars van een kaalgeschoren oud-SS’er die geluk heeft gehad. “Kan je dan helemaal, niets anders dan van brood stront maken, miezerige kaaskop?!” Van Unen mikt alsof zijn leven ervan afhangt, en dat is ook zo. Urenlang ratelt het machinegeweer. Maar die zon! Zweet lekt als vloeibaar lood in zijn, ogen en verpest alles. Telkens weer. Dan, eindelijk, als een soort genade, de stromatras. Maar om drie uur ‘s ochtends schettert de reveille alweer tegen de uitgebleekte muren van de kazerne. Exerceren, pelotonmarsen, de schietbaan… Dan poetsen: wapens, koppels, knopen…
Na de twintig dagen op het uitgewoonde troepentransportschip brandt de zon weer. Nu boven Indo-China, tegenwoordig beter bekend als Vietnam. Maar deze zon verschroeit niet, hij kookt je alleen maar zachtjes gaar. Oerwouden, rijstvelden… De strijd van de Fransen tegen de Viet Minh voltrekt zich in de vochtige hel van de jungle en tussen de natte, spiegelende vierkanten van de rijstakkers, waar het gewas soms tot borsthoogte reikt. Oerwoud en padivelden zijn de bondgenoten, die de guerrilla’s van de Viet Minh zo goed als onoverwinnelijk maken. Geduldig en taai wachten ze hun kans af, beschermd door het groene loof of liggend onder het wateroppervlak, ademend door bamboepijpjes. Hun geduld en taaiheid betekenen dagelijks de dood van honderden vijanden uit het westen: Marokkanen, Algerijnen, Fransen, legionairs…
Het élitekorps van Europees geteisem
De legionairs, het elitekorps van Europees geteisem zonder identiteit. Frankrijks beste weggóoisoldaten. “Avec ma Blonde,” zingen de Fransen en Noordafrikanen, terwijl ze in de hinderlagen van de guerrilla’s lopen. “Roosje op de Heide,” galmen de Duitsers tot pal voor de laatste booby-trap van de Viet Minh. En Jan van Unen? Die zingt over dat potje met vet. Van het eerste tot en met het 678ste couplet, want om de een of andere reden blijft hij almaar doorlopen, terwijl de angstdiarree als chocomel uit zijn gecamoufleerde broekspijpen loopt. Wellicht had hij beter wél kunnen vallen, toen en daar, Jan van Unen. Onder de bloedrode zon van Indo-China. Maar Jan van Unen is taai, bijna net zo taai als die kleine mannetjes met die, grote ronde strohoeden, die overal en nergens zijn. Dan Dien Bien Phoe een der grootste blamages uit de moderne krijgsgeschiedenis. Dien Bien Phoe, de macabere fata morgana van een generatie ondeskundige, uitgebluste Franse generaals. Dien Bien Phoe, het abattoir van de Franse strategische zelfmoord.
Op een kwade dag – de datum herinnert Van Unen zich niet, maar het waren allemaal kwade dagen daar springt Van Unen boven Dien Bien Phoe vanuit het bomluik van een oude JU 52 rechtstreeks zijn persoonlijke hel in ⁽³⁾. Hij krijgt zelfs de kans niet zijn parachute volledig te openen. Als een weggeblazen pluis van een paardebloem zweeft hij een eeuwigheid door het spervuur van de ingegraven Viet Minh. Als hij eindelijk tegen de al van bloed doordrenkte aarde smakt, is zijn schouder verbrijzeld en heeft hij twee kogels in zijn hoofd, die daar twintig jaar zullen blijven.
Van Unen wordt krijgsgevangen gemaakt. Tien maanden leèft hij op één blikje koffiemelk en een kommetje rijst per dag. Als hij uitgewisseld wordt, weegt hij nog maar achttien kilo.
De Franse regering beloont hem wegens betoonde moed te velde met een enkele reis naar huis, plus een premie van ongeveer 250 gulden. Wellicht had hij beter kunnen sterven, toen en daar, onder de bloedrode zon van Indo-China: Jan van Unen, de jongen die van huis wegliep omdat hij bang was van zijn vader”.

⁽¹⁾ vanunen-stamboom.nl

⁽²⁾ Panorama artikel 1984

⁽³⁾ Operatie “Tulipe”,10-11-1951, is de laatste gevechtsoperatie waarbij JU52 toestellen gebruikt werden voor het droppen van parachutisten.

⁽⁴⁾ Information provided by George Lepre

⁽⁵⁾ Op basis van STORCK, engagé volontaire le 19-08-1952, matricule numéro 93827.

⁽⁶⁾ Ha Dong is een plaats in Vietnam in de buurt van Hanoi. Dien Bien Phu ligt hier 400 km vandaan.

Info

Bronnen