Bruyelle, Josef

Biografie

Jeugd

Jozef Maria Johannes Antonius Bruyelle werd op 5 januari 1906 te Tilburg geboren als zoon van Francois Antoine Bruyelle en Henriëtte Nicolasina Josephine Lombarts.

De Bruynelle’s waren een welvarende familie. Zijn grootvader was afkomstig uit de Franse stad Cambrai. Via Roermond kwam men in Tilburg terecht. Vader Francois Bruyelle was actief als graanhandelaar en meelfabrikant.

Aan de Tilburgse Weg in Goirle liet hij de villa ‘De Boschkens’ bouwen, waarvan zelfs ansichtkaarten in omloop kwamen.

Overlijden moeder en vader

Jozef Bruyelle zijn moeder overleed in 1919, zijn vader 4 jaar later in 1923. Jozef Bruyelle is dan 14 jaar oud.

Zwervend bestaan

Josef Bruyelle werd mecanicien/rijwielhersteller van beroep en leed een zwervend bestaan.

Franse Vreemdelingenlegioen

In 1929 nam Josef Bruyelle, 23 jaar oud dienst in het Franse Vreemdelingenlegioen.
In het bevolkingsregister van Tilburg werd nauwkeurig bijgehouden wanneer Josef Bruyelle vertrokken was, dat was op 2 november 1929 naar Brussel. Iets meer dan een maand later werd aar bij geschreven Algiers (Afrika).

Terugkeer naar Nederland

Het bevolkingsregister van Tilburg registreerde ook dat Josef Bruyelle om jet Legioen diende tot 11 mei 1931.
Dit is korter dan de gebruikelijke verplichting voor 5 jaar.
Ook werd geregistreerd dat hij op 25 augustus ambtshalve, weer, was overgeschreven naar Algiers.

Met potlood werd verder bijgeschreven dat hij recht had op een frans pensioen ad f 365,- per jaar.
Het is niet zeker of dit pensioen gerelateerd moet worden aan zijn dienst in het Franse Vreemdelingenlegioen.
Meestal hadden legionnaires pas na een veel langere diensttijd, typisch na 15 jaar, pas recht op een militair pensioen.

De eerste datum vermeldt bij een adres in Tilburg is 1 maart 1934.
Hoelang Josef Bruyelle daadwerkelijk in het Legioen gediend heeft is dus niet geheel duidelijk en het lijkt er haast op of hij tussentijds terug is gekeerd naar Nederland, iets wat erg ongebruikelijk was.

In 1934 woonde hij dus weer in Tilburg.
Daar kwam Josef Bruyelle, in de volksmond Joep genoemd op een bijzondere manier in de aandacht.
In juli van dat jaar werd namelijk het 125 jarige bestaan van de stad Tilburg gevierd.
Bij deze viering liet men een hete luchtballon opstijgen. De Nieuwe Tilburgsche Courant schreef er op 16 juli als volgt over:

“Rustig kwam de ballonvaarder de heer Devogelaer aanwandelen. Hij klom bedaard in het mandje, daarbij gevolgd door…. onzen stadgenoot den heer Joep Bruyelle, die ook al niet de minste vrees voor zijn hachje scheen te hebben. Nou, de leek kon wel zien, dat daarvoor niet het minste gevaar bestond.
Op een signaal van den heer Devogelaer werden de overtollige ballastzakken afgehaakt en daar ging-ie….”

1937 Spanjestrijder

Aangenomen wordt dat Josef Bruyelle op 20 januari 1937 naar Spanje vertrok dan wel daar aankwam.
Veel bijzonderheden zijn ook over deze periode niet bekend.
Wel bekend is dat Josef Bruyelle daar gewond raakte en enige tijd werd verpleegd in een militair ziekenhuis in de Catalaanse plaats Vic.

1938 Terugkeer naar Nederland

Na zijn verblijf in Spanje keerde Josef Bruyelle op 11 december 1938 terug naar Tilburg waar hij inwoonde bij zijn zus op het adres Armhoefstraat 57.

In augustus 1939 was hij weer zwervend. Zijn wens was om, net als andere Spanjestrijders, naar Engeland te vertrekken. Maar hij slaagde daar waarschijnlijk niet in.

1940-1945

Verzet

In de Tweede Wereldoorlog maakte Joseph Bruyelle deel uit van de groep van circa 45 communisten die in Tilburg een illegale krant uit wilden geven. Nog voor het eerste nummer verschijnt werd een aantal groepsleden echter gearresteerd. De illegale krant Vrede-Vrijheid zou uiteindelijk toch verschijnen tussen november 1940 en augustus 1943.

Het communistisch verzet in Tilburg werd een gevoelige slag toegebracht als oud-Spanjestrijder Doedee samen met enkele anderen op 25 juni 1941 wordt gearresteerd. In oktober volgde de arrestatie van de, eveneens oud-Spanjestrijder, Broers.
Beide keren wist Josef Bruyelle arrestatie te ontkomen, maar op 12 december 1941 werd ook hij gearresteerd.
Na een internering in de Scheveningse strafgevangenis en in de kampen in Amersfoort en, mogelijk, Vught ging Josef Bruyelle op transport.
In achtereenvolgens de concentratiekampen Buchenwald, Dachau en Natzweiler werd hij geregistreerd.

De vulpen

Bij aankomst had Josef Bruyelle een vulpen bij zich, die hem werd afgenomen en in een enveloppe gestopt.

53, Holl., 22256, Bruyelle Jos. ,5-Jan-06, 1 fountain pen [10].

Landsberg am Lech

In een buitenkamp in de omgeving van Landsberg am Lech werd hij te werk gesteld.
In deze plaats overleed Joseph Bruyelle op 31 maart 1945, 39 jaar oud.
Tussen 23 en 27 maart 1945 waren de Duitsers begonnen waren de uitgehongerde en zwaar zieke gevangenen per trein of te voet naar Dachau te transporteren
Op 27 april 1945 werden de eerste kampen rondom Landsberg am Lech door de Amerikanen bevrijd.

1948 Het Rode Kruis bericht

Meer dan 3 jaar nadat Josef Bruyelle in Landsberg was overleden kreeg zijn familie hier bericht over.
Het “Nieuwsblad van het Zuiden” berichtte hierover op 5 oktober 1948 als volgt:

Joep Bruyelle in Kamp Landsberg overleden

Gisteren is bij de familie hier ter stede via het Ned. Rode Kruis bericht ontvangen, dat Joseph Bruyelle eind Maart 1945, in het kamp Landsberg is overleden. Hierdoor is de droeve zekerheid verkregen van wat reeds lang werd gevreesd.
Joep Bruyelle, die toen bij zijn zuster Mevr. van Spaendonck-Bruyelle in de Armhoefstraat woonde, werd op 12 December 1941 gearresteerd.
Wekenlang werd niets van hem gehoord, tot de familie te weten kwam, dat hij in het Oranje hotel in Scheveningen gevangen zat. In de gevangenis te Scheveningen begon voor hem de lange lijdensweg, die vele verzetshelden van het eerste uur hebben moeten gaan en die voor de meeste van hen eindigde met de dood — de dood door uitputting. […]
De bevrijding kwam voor Joep Bruyelle enige maanden te laat […]
Op Scheveningen volgde Amersfoort, op Amersfoort, Vught.
Bij de ontruiming van Vught in Juli 1944 werd ook hij naar Duitsland overgebracht.
Hij kwam achtereenvolgens in de kampen Natzweiler en Dachau.
Vanuit het laatste kamp heeft de familie nog eens bericht van hem gehad door bemiddeling van de Zeereerw. Pater v. Gestel S.J. die hem ln Dachau heeft ontmoet.
Daarna is alle contact verbroken.
Ook deze familie heeft de pijnlijke onzekerheid moeten doormaken veroorzaakt door niet bevestigde geruchten, hopend tegen beter weten in. In de parochiekerk van het H. Sacrament zal Zaterdagmorgen om half tien de plechtige H. Mis van Requiem voor zijn zielerust worden opgedragen.

Info

Bronnen