Enninga, Jan

Biografie

1988 De helden van de 38 breedtegraad

In het Algemeen Dagblad van 29 oktober 1988 verscheen een pagina groot artikel over Nederlandse Korea Veteranen onder de titel:

“De helden van de 38 breedtegraad”.

Diverse Korea Veteranen kwamen er aan het woord en werden o.a. gevraagd naar hun motivatie.
Op de vraag: wie gingen er eigenlijk naar Korea? noemde secretaris Leen Schreuders, gepensioneerd kolonel, destijds vier categorieën:

Idealisten

„Als eerste noem ik de idealisten, waartoe ik mezelf reken. Dat zijn degenen, die het gevoel hadden, dat ze wat terug moesten doen voor onze bevrijding door de geallieerden. Net zoals als wij in de oorlog met de Duitsers, dreigde nu Korea bezet te worden.

Anticommunisten

„Dan had je de doorgewinterde anticommunisten. Hun motivatie in deze periode van koude oorlog was, dat je de bolsjewiek beter in Korea kon bestrijden dan in je eigen achtertuin.”

Indiëgangers

Als derde groep noemt de VOKS-secretaris de Indiëgangers. In 1950 was Nederland juist zijn kolonie Nederlands Indië kwijtgeraakt. Het KNIL was ontbonden. De cijfers tonen aan dat 75 procent van de Koreagangers al in Indië actief was geweest. Schreuders: „Een deel van hen had moeite zich aan te passen aan het burgerbestaan.” Anderen konden geen werk vinden. Voormalig korporaal (le klasse) Fred Rosdorff:
„Duizenden jongens kwamen terug uit Indië, die zich allemaal bij de arbeidbeurs meldden. Ik ben gegaan omdat het de enige manier was om m’n jonge gezin te onderhouden.”

Opwellling en persoonlijke teleurstelling

Tenslotte waren er nog vrijwilligers die in een opwelling besloten naar Korea te gaan of die een persoonlijke teleurstelling, zoals een verbroken verkering, als aanleiding zochten.

Beeldvorming, de SS’ers

Ook het onderwerp beeldvorming kwam aan bod. Hierover werd geschreven :

Nederland heeft zijn Korea Veteranen nimmer gekoesterd.
Ook niet in de koude oorlog toen de strijd tegen het communisme nog een heilige opdracht leek.
Waarom was er ook toen al kritiek?
Vooral de Nederlandse communisten ageerden via hun spreekbuis ‘De Waarheid’ tegen het Korea-avontuur en schilderden de vrijwilligers af als ‘een gevaarlijk zootje ongeregeld’.
Munitie voor hun kritiek kregen de communisten aangedragen door de overheid, die jeugdige SS’ers, die aan het Oostfront hadden gestreden, in de gelegenheid stelde hun verloren Nederlanderschap via Korea terug te verdienen.

Aan het einde van het artikel werden nog de volgende vragen gesteld:
Hoe ging het na de wapenstilstand in 1953 verder met deze Korea-gangers?
Was het militaire avontuur gunstig of ongunstig voor hun maatschappelijke carrière?

Franse Vreemdelingenlegioen

In deze context werd de oud-legionnaire Jan Enninga in het artikel genoemd.

Jan Enninge wachtte geen sollicitatiegesprek in het burgerleven af.
Na een jaar Korea meldde hij zich voor vijf jaar bij het Franse vreemdelingenlegioen, waardoor hij vocht in Algerije en Tunesië.
Was Korea niet genoeg? Enninga: „Nee, en als ik niet zo oud was, zou het nog niet genoeg zijn.”

De oproep van Harm van der Woude, 1^er REP

De naam van Jan Enninga komt voor in een oproep van een andere Nederlandse Legionair Harm van der Woude.
Van 1955 tot 1958 diende Harm van der Woude bij het 1^er Régiment Etranger de Parachutistes (1^er REP) in de standplaatsen Zeralda, Algerije, Gualma en Souk Arras.
Uit deze periode was Harm van der Woude op zoek naar oude kameraden.
Het ging hier met name om: Jan Enninga, Anton Menge, Paulus en Meyer.

1998 Trouw

Mogelijk betreft het hier Jan Enninga die op 3 maart 1928 in Heerlen werd geboren zoals vermeld in een artikel in Trouw uit 1998 getiteld “Korea-veteraan: Die 1000 gulden van defensie is een lachertje”. Jan Enninga vertelde aan de verslaggever uitvoerig over zijn tijd in Korea maar over zijn eventuele latere dienst in het Legioen word niets vermeldt.
“Na zijn diensttijd [ca. 1954] trouwt hij en gaat weer in de bouw. Later wordt hij magazijnbediende in Duitsland”.

2018 Voormalige SS’ers in Nederlands-Indië en Korea

In 2018 komt de naam van Jan Enninga voor in een artikel met de titel “Voormalige SS’ers in Nederlands-Indië en Korea : Een (on)bedoelde nasleep van de Tweede Wereldoorlog” door Gerrit Valk.
Het artikel behandeld o.a. het PTSS bij voormalig SS’ers.
In deze context wordt Jan Enninge genoemd.

Natuurlijk konden voormalige SS’ers na hun diensttijd in Nederlands-Indië en/of in Korea last krijgen van dezelfde verschijnselen van posttraumatische stressstoornis (PTSS) als de andere veteranen die niet in Duitse krijgsdienst waren geweest. Toch was er een belangrijk verschil en dat was dat de Duitsland-gangers het gevoel hadden er weer bij te horen na hun dienstneming in Indië en in Korea. Zij zagen zich daardoor gerehabiliteerd van wat zij eerder hadden misdaan. Daaraan droeg zeker bij dat Korea-vrijwilligers die hun Nederlanderschap na de Tweede Wereldoorlog hadden verloren, daarin werden hersteld. Ook kregen zij de kans om na terugkeer uit Azië zich als onderofficier te verbinden aan de Nederlandse krijgsmacht. Kortom, zowel Nederlands-Indië als in meerdere mate Korea boden aan deze mannen de gelegenheid om zich weer opgenomen en geïntegreerd te voelen binnen de Nederlandse samenleving. Mogelijk zal dat ertoe hebben geleid dat zij minder last kregen van PTSS-verschijnselen dan anderen die in Korea en Indië dienden. […]
De voormalige SS’er Jan Enninga dacht ook met warmte aan zijn tijd in Korea: ‘Als je hoort dat de jeugd van tegenwoordig zoveel problemen heeft en er hulpverleners nodig zijn. Laat ze maar weer eens een vorm van dienstplicht invoeren. Dat is veel beter.’
[ Mogelijk zijn deze laatste twee zinnen een citaat uit het artikel uit de Trouw van 1998]

Korea 1951 en 1953

Jan Enninga ging rechtstreek als vrijwilliger uit de burgermaatschappij naar Korea.
Hij maakte 2 tours:
de eerste vanaf 21 juli 1951, en de
tweede vanaf 3 september 1953.

Dossier : Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging

1946

Voorwaardelijk buiten vervolging gesteld, op voorwaarde dat en ontzet uit rechten op 16 september 1946

1948

Afdeling jeugdzaken der STPD^(a) , N^o 1796/A, 19 maart 1948: Johannes Petrus Enninga is tot 16 september 1951 onder toezicht gesteld van de stichting.

Voor 10 jaar ontzet uit recht om te stemmen, dienen bij gewapende macht en op te treden als raadsman.

Te werk gesteld in staatsmijn Emma

Afdeling jeugdzaken STPD, dossier 397
Naar eigen zeggen in Augustus 1944 [ toen 16 jaar oud ] vrijwillig gemeld voor de Waffen SS tijdens een vakantie, om te ontsnappen aan een voogd in Stokershorst Limburg.
Zogenaamd onder invloed van propaganda films als onbezonnen jongeling die keuze gemaakt. Vervolgens geïnterneerd in Harskamp.

Tijdens dienst SS, niet gevochten, wel eed afgelegd en opgeleid in Duitsland.

Tijdens periode onder toezicht aan lager wal geraakt, gescheiden.

Meerdere illegale grensoverschrijdingen naar Duitsland voor liaisons met een onbekende dame

Dossier STPD afdeling jeugdzaken 397, Spreekuur 2-12-49;

Gevlucht naar Frankrijk en getekend voor het Vreemdelingenlegioen; tot Marseille geweest en daar weer gevlucht

^(a) Stichting Toezicht Politieke Delinquenten

ENNINGA, Jan, geboren op 03-03-1928 te Heerlen,
overleden op 04-02-2002 te Kerkrade op 73-jarige leeftijd

Info

Bronnen