Garnier, Johannes


Personalia

Achternaam Voornamen Geboorte datum Naam vader Naam moeder
Garnier Johannes Willem 14-02-1916, Rotterdam Garnier, Hendrik Marinus Hazejager, Gerritje

Legioen periode: 1935 - 1943

No Matricule Engage Libere Libere Plaats
2464 (a) 20-04-1935 [-] [-] / [-] 31-12-1943 / Liberable (fin de contrat) [-] / [-]

Biografie


De militaire gevangenis in Port-Lyautey

Er waren tijdens de Tweede Wereldoorlog in Frans Noord-Afrika 10 militaire gevangenissen. Onder het bewind van Vichy was de gevangenis in Port Lyautey de meest beruchte. De commandant Capitaine Bruno stond bekend als een sadist. De kleine cellen waren zelfs in de Afrikaanse middagzon bijna donker. De cellen waren onhygiënisch, het eten en de medische voorzieningen waren extreem slecht. Oude spoorstaven vormden de tralies van het cementen cellencomplex. Ratten en vuil waren er in overvloed. Het enige “comfort” voor de gevangenen was een deken voor de nacht.
’s Nachts echter maakten de bewakers ieder uur een inspectie ronde waarbij de gevangen gedwongen waren zich te melden. Wie sliep of zich anderszins niet op tijd melde liep de kans op een pak slaag of een emmer koud water over zich heen [5][6].
In deze gevangenis was de uit Rotterdam afkomstige legionnaire Johannes Garnier terecht gekomen wegens frequente desertie.
Een reconstructie.

Jeugd

Johannes Willem Garnier werd geboren op 14 februari 1916 te Rotterdam, als zoon van Hendrik Marinus Garnier en Gerritje Hazejager [1].
Hij volgde als onderwijs de lagere school en de MULO en werkte daarna als rijwielhersteller.

1934, Bijzondere Vrijwillige Landstorm

In 1934 nam Johannes Garnier als lid van de Bijzondere Vrijwillige Landstorm deel aan oefeningen.

1937 – 1938, Militaire Dienstplicht

Van 14 mei 1937 tot 12 februari 1938 vervulde de dan 21 jaar oude Johannes Garnier zijn Militaire Dienstplicht bij het 4e Regiment Infanterie in Leiden.

Franse Vreemdelingenlegioen

Volgens zijn eigen verklaring [3] nam Johannes Garnier al op 20 April 1935 dienst in het Franse Vreemdelingenlegioen.

Hoe deze datum gecombineerd kan worden met zijn Militaire Dienstplicht ca. 2 jaar later is op dit moment nog niet duidelijk.

Vijf jaar later, april 1940 zou hij omdat zijn contract van 5 jaar afliep ontslagen moeten worden.
Of Johannes Garnier in het voorjaar van 1940 nog bijtekende of om andere reden niet in ontslagen werd van dienst is op dit moment niet bekent.
Wel is bekent dat Johannes Garnier enkele pogingen tot desertie ondernam die allen mislukten en er uiteindelijk toe leiden dat hij op 27 juni 1942 door het Tribunal Militaire de Meknes veroordeeld werd tot 3 jaar gevangenisstraf.
Hij werd vastgezet in de Militaire gevangenis van Port Lyautey.

Op 8 November 1942 landen Amerikaanse troepen in Marokko waaronder in Port Lyautey, na een gevecht van 2 dagen werd de havenstad ingenomen.
Dit stelde Johannes Garnier waarschijnlijk voor het eerst in staat contact op te nemen met de buitenwereld.
Op 13 Februari 1943 schreef hij volgende brief aan Monsieur le Consul-General des Pays-Bas [a] :

13 Februari 1943
Port-Lyautey le 13-2-1943
A Monsieur le Consul-General
des Pays-Bas
Le legionnaire Garnier: Johannes
du 3e Regiment Etranger d’Infanterie
Compagnie Régimentaire
Actuellement detenu a la prison Militaire de Port-Lyautey.

Condamne par le Tribunal Militaire de Meknes a la séance du 27 Juin 1942 a 3 ans d’emprisonnement pour desertion a l’intérieur en temps de guerre. J’ai l’honneur de soliviter de votre haute bienvaillance de vouloir bien interceder en ma faveur envers les autorités Françaises pour obtenir une suspension de ma peine, enfin d’être encore utile envers ma Patrie en envers la France.

Etant natif de Rotterdam, né le 14-2-1916 je me suis adressé au Consulat d’Alger qui m’a répondu de m’adresser a Vous.

Je suis deserté pour me joindre aux forces Anglaise et comme ceux-su maintenant de nouveau les Alliées de la France, j’espère que ma demande sera agrée surtout venant de vous. Je vous demanderait bien aussi si vous pouvez avoir des nouvelles de la Hollande mais je crains que se ne soit impossible, moi-même je ne sais plis ce que sont devenus mes Parents, depuis le mois d’avril 1940 c’est vous dire que je me trouvait parfois bien isole et bien triste et c’est pour ca que j’ai commis des bêtises, en espérant que vous pourrait faire quelques chose pour moi je vous en remercie d’avance.

J. Garnier
Leg. J. Garnier
Prison Militaire
Port-Lyautey.

De consul generaal F. Gerth van Wijk, stuurde 10 dagen later een afschrift van de brief door aan de Consul in Casablanca C. Cabos die tevens opdracht kreeg “te zynen gunstte tusschen beide willen komen”.
Cabos doet dat met veel inzet en eind 1943 slaagde hij erin Johannes Garnier uit de gevangenis van Port-Lyautey te krijgen.
In een brief van 3 juni 1944 van Cabos aan Gerth van Wijk werd nog eens uitgelegd wat er daarna gebeurde en hoe Johannes Garnier voor een vierde keer moest deserteren.

3 Juni 1944
CONSULAT DES PAYS BAS
14, Rue de L’Aviation Francaise Casablanca (Maroc)
H.M. Gezant,
Tanger

GARNIER

U wilt zich wel herinneren, dat Garnier, wiens vrijlating ik uit de gevangenis van Port-Lyautey had kunnen bewerkstelligen, door de Fransche Autoriteiten naar Sidi-Bel-Abbes werd verzonden; daar aankomende, weigerde de Commandant van de 13e Demi Brigade hem vrij te laten (ik had hem als per bijlage getelegrafeerd).

De Consul Generaal in Algiers schrijf mij op 14 Januari toen als volgt:

“GARNIER – Heeft een formele weigering tot vrijlating gekregen van den Cdt. Van de 13e Demi Brigade (waarbij hij intussen geaffecteerd was) in antwoord op het telegrafische verzoek hem ter beschikking der Nederlandsche Autoriteiten te stellen.
Direct daarop naar Tunis gestuurd ter affectatie in de F.F.L., is hij er in geslaagd Algiers te bereiken en bevindt hij zich thans in betrekkelijke veiligheid alhier, Hij kan dus van de recruteeringslijst worden afgevoerd. “

Ik ontving heden van het Cabinet Diplomatique een note No 468D van 1 Juni, volgens bijgaande afschrift; aangezien Garnier nu eenmaal weg is, ben ik van plan op de note verder niet in te gaan, te meer, daar ik op 26 Januari van het Cabinet Diplomatique een telefonische mededeling ontving, dat order tot vrijlating van Garnier was gegeven (zie bijgaande afschrift van mijn brief van 26 Januari aan den Consul Generaal te Algiers).

De Consul
CABINET DIPLOMATIQUE
No 468 D

NOTE

Par note du 17 Novembre dernier le Consulat des Pays-Bas a Casablanca a bien voulu attire l’attention du Cabinet Diplomatique sur le cas du Légionnaire Johannes Willem GARNIER, ressortissant néerlandais.

Le Conseiller Diplomatique du Protectorat a l’honneur de faire savoir a Monsieur le Consul des Pays-Bas que l’intérressé a été declare déserteur le 28 JANVIER 1944

CONSULAT DES PAYS BAS
CASABLANCA

De held van St. Joris Winge

Niemand had wellicht kunnen vermoeden hoe alle inzet om Johannes Garnier vrij te krijgen zich uiteindelijk terug zou betalen.
Johannes Garnier was net als vele andere voormalige Legionairs ingedeeld bij de Koninklijke Nederlandse Brigade “Prinses Irene”.
Johannes Garnier was ingedeeld bij III independent group, zeer waarschijnlijk als chauffeur van een Brencarrier.

Op 6 september 1944 was de Brigade van Leuven onderweg via het dorpje St.Joris-Winge, naar Diest. De voertuigen waren behangen met bloemen en zingend trok de colonne, met de verkenningsafdeling (Recce) en de gevechtsgroep III voorop.
De Belgische ondergrondse had de staf al gewaarschuwd dat er nog Duitsers actief waren in de buurt. Men kreeg het bevel om de onderlinge afstand tussen de voertuigen van vijftig op honderd meter te bewaren, maar dat werd door sommige ‘feestgangers’ genegeerd. Toen de colonne over een smalle, door heuvels en populieren omzoomde, weg reed nabij St.Joris-Winge, werd er plotseling vooraan gestopt. Dit had tot gevolg dat de voertuigen van Gevechtsgroep III in elkaar schoven, omdat de Recce niet voldoende voorsprong had.
Totaal onverwacht werd de voorste gevechtsgroep van voren en van rechts beschoten met kanonnen en mitrailleurs. Enkele Tiger tanks stonden op ongeveer 600 meter zijwaarts bij een boerderij, gedekt door struikgewas.
Bij de Recce werd de allereerste wagen door een tank onder vuur genomen, waarbij de mitrailleurschutter en oud-legionair H. de Groot op slag werd gedood. De mannen sprongen uit de wagens en zochten dekking in de droge sloten.
Al heel snel volgden er ontploffingen en stegen rookpluimen boven de colonne op. Er stonden in totaal zeven voertuigen in brand. Zij hadden elkaar aangestoken, waardoor munitie ontplofte.
Toen kwam Johannes Garnier in actie, met zijn carrier reed hij door de brandende voertuigen om gewonden te verzamelen. Nadat hij deze in veiligheid had gebracht ging hij terug om de niet brandende voertuigen van de brandende voertuigen te scheiden die zouden kunnen ontploffen.

De verliezen bij de Brigade bedroegen:
3 doden, H. de Groot, A. Bijlsma en A. Bonte [b]
(Bijlsma en Bonte overleden twee dagen later aan hun verwondingen) en
14 gewonden.
De materiële schade bedroeg 4 pantservoertuigen, drie Brengun carriers en 4 trucks waren uitgebrand.

Zonder de actie van Johannes Garnier waren de verliezen en materiële schade waarschijnlijk nog hoger geweest.

Op 10 October 1944 werd hem daarom ook de hoge Britse Onderscheiding de Military Medal toegekend.

GARNIER Johannes Willem MM

Name GARNIER, Johannes Willem
(Christian names must be stated)

Action for which commended
(Date and place of action must be stated)

While moving along the road between LOUVAINE and DIEST, the Bde came under the direct fire of enemy SP guns and small arms. Several vehicles containing ammunition were hit and caught fire.

Pte GARNIER acting on his own initiative immediately drove his carrier through the burning vehicles to collect wounded. This successfully done he returned and extricated the vehicles which were not on fire from those that were burning and likely to explode, thus showing considerable courage and a disregard of all personal danger.

B.L. Montgomery
Field Marschall
Commander in Chief, 21 Army Group

Gratieverzoek

Johannes Garnier bleek schijnbaar problemen te hebben met Justitie. In het archief van het Kabinet der Koningin werd volgende brief aangetroffen, gedateerd 11 oktober 1944 waarin melding werd gemaakt van een gratieverzoek van J.W. Garnier d.d. 2 September 1944.
Waarvan hij beschuldigd werd en veroordeeld was in niet bekend.

Familiegeschiedenis

Oktober 2021, memoreerde de dochter van een voormalige legionnaire, Van Maurik, die nadien ook ingedeeld werd bij de K.N.B.P.I. in een E-mail het volgende:

“Er staat mij ook een verhaal van mijn vader bij over een soldaat die in konvooi liep toen de Duitse vliegtuigen een aanval deden en ze bevel kregen om de kant in te duiken. Deze  soldaat rende naar de munitiewagen  en reed die de dijk af.
Hij redde daardoor waarschijnlijk mensenlevens maar werd voor de krijgsraad gesommeerd wegens niet opvolgen van het bevel. Op het moment dat hij voor de krijgsraad stond kwam een hoge Amerikaanse soldaat binnen met een onderscheiding voor hem voor bewezen moed”.

[ Gezien enkele overeenkomsten zou dit verhaal op Garnier kunnen wijzen, maar het kan ook een geheel andere persoon en incident betreffen ]

OHK

Indexkaartje toekenning OHK met de gespen Krijg ter land en Normandie aan Johannes Garnier op 17 augustus 1951
Als adres is dat van zijn vader geregistreerd.
De registratie In werkelijke dienst I.w.d. (Algiers) is in vrijwel alle gevallen een indicatie dat het een voormalige legionnaire betreft.

Voetnoten


[a] Consul-generaal der Nederlanden te Tanger, F. Gerth van Wijk

[b] Anthoon Bonte: geboren op 13 augustus 1914 in Rotterdam
Anton Cornelis Bijlsma: geboren op 4 maart 1919 in Vernum
Henricus Gerardus de Groot: geboren op 21 maart 1914 in Geertruidenberg





Legioen eenheden: 1935 - 1943

Van Tot Regiment Bataljon Compagnie Plaats Land



Legioen onderscheidingen

Onderscheidingen Datum Uitreiking
Military Medal


Overige Krijgsdienst

Overige krijgsdienst
Prinses Irene Brigade


Info

Verder onderzoek gaande, heeft U meer informatie laat het mij weten via: info@nllegioen.eu

Datum:

Bronnen

[1] Stadsarchief Rotterdam te Rotterdam, BS Geboorte. Burgerlijke Stand Rotterdam, geboorteakten, Rotterdam, archief 999-01, inventaris­num­mer 1916C, 1916, Index op personen op het geboorteregister van Rotterdam, 1916, aktenummer 1605, folio C -003v
[2] Nationaal Archief, Den Haag, Nederlands Consulaat-Generaal te Parijs (Frankrijk), nummer toegang 2.05.327, inventarisnummer 720
[3] Nationaal Archief, Den Haag. Formulier B (in te vullen door Nederlandsche Legionnaires van dienstplichtigen leeftijd) 31 December 1943.
[4] Statengeneraal digitaal
[5] Prisons
[6] War and Displacement in the Twentieth Century: Global Conflicts Door Sandra Barkhof,Angela K. Smith
[7] Koninklijke Nederlandse Brigade "Prinses Irene"