Heijting, Karel

Biografie

De brief

In 1915 schreef vanuit een krijgsgevangenkamp in Duitsland een zwaargewond geraakte Nederlandse legionnaire een brief aan een sportvriend in Nederland. De legionnaire was voor de oorlog een zeer verdienstelijk voetballer geweest. Hij was zelfs 18 keer voor het Nederlands voetbalelftal uitgekomen en had met zijn elftal een bronzen medaille gewonnen op de Olympische zomerspelen in Londen in 1908.
Deze bekendheid droeg er zeker aan bij dat het dagblad “de Telegraaf ” 13 september 1915 een uittreksel uit zijn brief publiceerde. Diverse andere Nederlandse kranten namen het bericht over zoals het Haarlem’s Dagblad op 14 september 1915.
De naam van deze legionnaire en oud-international was Karel Heijting.

Een brief van Karel Heyting

Wij ontvingen ter inzage een brief van den bekenden oud-H.V.V.’er en International, Karel Heyting die, zoals onze lezers reeds vernomen zullen hebben, in het Franse leger dienst nam en zwaar gewond krijgsgevangen gemaakt werd.
Het bestuurslid der H.V.V., de heer. F.M. la Chapelle, Koninginneweg 181, te Amsterdam, doet thans een inzameling van gelden en waren, om die geregeld aan den heer Heyting te doen toekomen.
Ongetwijfeld zal menig voetbal-enthousiast, die eertijds Heyting zo vreedzaam en met roem onder de Nederlandse kleuren zag uitkomen, door een gift tot bovengemeld doet willen bijdragen ten einde dezen dappere het leven wat dragelijker te maken.
Hier volgt een uittreksel uit den in vele opzichten interessanten brief:

„Zoals je misschien zult weten, ben ik ln Parijs gevestigd, had juist 2 maanden voor het uitbreken van den oorlog me in een kleine fabriek gekocht. (Douarin et Heyting). Toen de oorlog kwam, heb ik mijn plicht gedaan me daarin te mengen. Achteraf bekeken, heb ik een ongehoord geluk gehad het er levend af te brengen, maar stond ik voor de keus, dan zou ik hetzelfde doen.
Het is vernederend thuis rustig te zitten als er een hoop vrienden en kennissen zich dood laten schieten. Ik engageerde mij den 23^sten Augustus, ben den 24^en van Parijs vertrokken naar Bayonne.
Instructie tot 24 October en daarna naar de tranchées bij Reims.
Ik zou een dichter of een medicus moeten zijn om je uit te kunnen leggen welke gewaarwordingen een dagenlang bombardement van allerhand kaliber bij me teweegbracht, de eerste tijd is fnuikend voor moreel en lichaam, maar men went aan alles en ijzervreters worden niet geboren.
Andere koek is een bajonet-aanval, dan moet je ogenblikkelijk je les opzeggen:
„Als ik hem niet om zeep help ben ik het kind van de rekening”
Anders is het onmogelijk in koelen bloede iemand, die op één meter voor je staat, wiens ogen. mond in angst of geestdriftsuitdrukking je ziet een stuk staal in het lijf te steken.
De hedendaagse oorlog is afschuwelijk, er is geen ridderlijkheid meer en dode en gewonde mensen zijn afgrijselijk om aan te zien.
Mijn eerste verwonding, een granaat, die voor me uit elkaar sprong en mijn beide benen bewerkte, was in de maand Maart; 14 dagen rust in een hospitaal, toen weer er op uit.
Van Maart tot Mei geen kwetsuren, niettegenstaande we voortdurend ln de weer waren.
Den 9^den Mei had de grote aanval bij Arras plaats, onze compagnie werd uitgepikt om een bres te maken. Hebben dan ook een bres gemaakt en zijn 5 K.M. vooruitgeschoven, maar van de 250 man zijn er 4 overgebleven, die allen gewond krijgsgevangen raakten.
Ik voor mijn deel kwam in het hospitaal te Douai en vervolgens te Düsseldorf, met een schotwond in de buik, een granaatsplinter in mijn kin en 2 bajonetsteken in mijn been.
Door een reuzen-geluk heeft de kogel geen ingewanden verscheurd. Ik werd dadelijk geopereerd en heb den kogel nu in mijn zak, met het plan ze te laten vergulden en aan mijn horlogeketting te dragen.
Na 3 maanden hospitaal, kwam ik in het kamp van Friedrichsfeld bij Wezel, en ik ben op het ogenblik tolk op een fabriek waar Fransche en Engelsche gevangenen werken.
Je idee om eet- en rookwaren te zenden is zeer verlokkelijk en ik kan niet anders dan aannemen en Jullie allen hartelijk danken.
Hoe gaat het met al onze vrienden in de H.V.V. ?

Jeugd

Karel Heijting ^(a) werd op 1 mei 1883 geboren te Koeto-Ardjo, Residentie Bagelen, Java, Nederlands Indië als zoon van Herman George Heijting.
De naam van zijn moeder kon tot nu toe niet achterhaald worden, vermoedelijk was zij een Indische vrouw [1].
In het militieregister van Delft van circa 1902 staat als de naam van zijn, toen reeds overleden, moeder Marie Haakma van Roijen genoteerd.
Maria Margaretha Arentia Haakma van Roijen en Herman Heijting waren op 7 november 1895 getrouwd. De bruid was toen 23 jaar oud. Het huwelijk vond dus plaats 12 jaar na de geboorte van Karel Heijting.
Maria Haakma van Roijen overleed in 1900.
Op 12 oktober 1907 hertrouwde de vader met Frederika Elisabeth Carolina van Son.

Vader Heijting beklede in de kolonie bestuurlijke functies zo werd op 18 januari 1883, kort voor de geboorte van Karel Heijting, de volgende benoeming van hem gepubliceerd:

Bepaald, dat geplaatst blijven: […]
in de res. Bagelen, de benoemde adsp.-ontr. H. G. Heyting;
[…]

De locatie, Residentie Bagelen, komt overeen met de geboorteplaats van Karel Heijting.
Vader Heijting zou nog langere tijd in Nederlands Indie blijven werken. Zo was hij o.a. van 17 januari 1908 tot 2 januari 1913 resident van Banjoumas.

Naar Nederland

Een deel van zijn jeugd bracht Karel Heijting door in Nederlands-Indië.
Vermoedelijk, zoals in die tijd gebruikelijk werd Karel Heijting op zeker moment naar Nederland gestuurd om daar een opleiding of studie te volgen, mogelijk was dit in Delft.

Militieregister

Waarschijnlijk in 1902, het jaar waarin Karel Heijting 19 jaar oud werd, werd hij geregistreerd in het militieregister van de stad Delft [2].
In het militieregister is geen indicatie gevonden of Karel Heijting uiteindelijk in dienst is geweest.

Voetbal loopbaan

In Nederland kwam Karel Heijting in aanraking met voetbal en ging hij spelen voor Swift, een club die bestond tussen 1894 en 1902. Omstreeks 1900 ging Karel Heijting spelen voor Haagsche Voetbal Vereeniging (H.V.V.).
Vanaf 1907 was hij international, de eerste speler afkomstig uit Nederlands Indië.
Als verdediger speelde hij 246 wedstrijden voor H.V.V. waarmee hij zes keer Nederlands kampioen werd.
Hij vertegenwoordigde Nederland op de Olympische Zomerspelen van 1908 en won daarbij de bronzen medaille.

Frankrijk

In 1910 koos Heijting voor een carrière in de financiële sector en ging in Parijs bij de bank Le Crédit Lyonnais werken.
In het eerste seizoen na zijn emigrate naar Frankrijk kwam hij af en toe nog terug om een wedstrijd te spelen.
Zoals in december 1910 tegen Sparta. Een treinreis van maar liefst achttien uur vanuit Parijs moest hij daarvoor overhebben. Uiteindelijk ging hij in Parijs voetballen voor de Red Star Amical Club.

De Fabriek “Douarin et Heyting”

In juni 1914 kocht Karel Heijting samen met een zakenpartner Henri Douarin een fabriek in Parijs.
Een klein bericht over de onderneming “Douarin et Heyting” werd gepubliceerd in “Le Courrier”.

Franse Vreemdelingenlegioen

1914

Karel Heijting nam, 31 jaar oud, dienst in het Franse Vreemdelingenlegioen op 23 augustus 1914.
Een dag later op 24 augustus vertrok hij naar het depot in Bayonne.
Na een opleiding van 2 maanden ging hij, op 24 oktober 1914, naar het front, de loopgraven bij Reims.

1915

Karel Heijting kwam als Heyting voor in de brief van het Gezantschap der Nederlanden No. 2124/824 Parijs, 29 Mei over Nederlanders die dienen in de ‘2^e compagnie, bataljon C van het 1^e regiment Etranger’.

9 mei 1915 Cote 119

“Den 9^den Mei had de grote aanval bij Arras plaats, onze compagnie werd uitgepikt om een bres te maken. Hebben dan ook een bres gemaakt en zijn 5 K.M. vooruitgeschoven, maar van de 250 man zijn er 4 overgebleven, die allen gewond krijgsgevangen raakten”

In het oorlogsdagboek van zijn regiment bevindt zich een schets van de uitgangsposities van de Bataillons “C”, “D” en “A” direct voor deze aanval op 9^e mei 1915.
Te zien is dat het Bataillon waar Karel Heijting deel van uitmaakte, Bataillon “C” in deze aanval voorop ging.
Bij de, niet helemaal zichtbare pijl, links is geschreven “Vers Cote 140 direction d’attaque“, naar heuvel 140 richting of doel van de aanval.
Verder zijn aangegeven “Ouvrages Blancs” waarmee de vijandelijke loopgraven met de naam “Blancs” werden aangeduid. Onder deze naam is deze aanval ook de geschiedenis ingegaan.
Rechtsboven is nog een aanduiding van het plaatsje “La Targette” te zien, waar hevige gevechten plaats zouden vinden.

De verliezen in context

In het oorlogsdagboek van het Regiment zijn de sterkte van de Bataillons en de verliezen van die dag zorgvuldig bijgehouden [3]. De verliezen zijn niet per Bataillon opgesplitst, maar aangezien Bataillon ‘C’ in de aanval voorop ging kan zeker aangenomen worden dat de verliezen enorm geweest moeten zijn.
In een verslag verschenen in een Nederlandse krant werd geschreven:

“Het eerste bataljon van het vreemdelingenlegioen dat de stellingen verlaat, wordt aan flarden geschoten. Het tweede bataljon vergaat het niet veel beter”

Les effectifs engage dans la journée au 9 sont les suivant

B^on C (com^nt Noiré) 18 off. 921 hommes de troupe
B^on D (com^nt Muller) 18 off. 936 hommes de troupe
B^on A (com^nt Gaubert) 16 off. 845 hommes de troupe
B^on B (com^nt Coffer) 17 off. 946 hommes de troupe
C^ie Mit (Cap^ne Komb ) 3 off. 168 hommes de troupe
Etat Mj du Régiment 3 off. 6 hommes de troupe

Soi pour d’effective de Régt
75 officier – 3822 hommes de troupes

Les perts d’elerans
L^t colonel tué -, blessé 1, disparu –
Chef de B^on tué 3, blessé -, disparu –
Captains tué 3, blessé 9, disparu –
Lt / S-Lt tué 10, blessé 18, disparu 4

(48 + 2 off blessé restes dans le rangs )

Hommes de Troupe: tué 252, blessé 956, disparu 681 = tot 1889

Krijgsgevangen

Karel Heijting heeft geluk of zoals hijzelf schreef:

“Achteraf bekeken, heb ik een ongehoord geluk gehad het er levend af te brengen […]”

Zwaar gewond werd hij krijgsgevangen gemaakt.

Na enkele maanden in een hospitaal in Douai, toen gelegen in Duits bezet gebied, kwam hij uiteindelijk in hij Gefangenlager Friedrichsfeld bei Wezel. Van daaruit schreef hij zijn eerder genoemde brief.

De H.V.V. hulpactie

Toen bij HVV bekend werd dat oud-clubgenoot Heijting krijgsgevangen was, werd er meteen een hulpactie op touw gezet. In het clubblad werd gevraagd om de dappere soldaat te steunen met giften. Oud-teamgenoot Lo La Chapelle nam deze taak op zich.
Om de maand verscheen er een bericht in het clubblad waarin melding werd gemaakt hoeveel eten, kleding, tabak en drank er richting Heijting was gestuurd.
Op 4 november vroeg Karel Heijting in een brief om een voetbal, zodat hij op zondag met zijn medegevangene een balletje kon trappen. Het is onduidelijk of Karel Heijting deze bal ooit gekregen heeft.

KAREL HEIJTING ALS KRIJGSGEVANGENE !

Dat was de kop boven een artikel in het tijdschrift “De revue der sporten” n^o 9, van 10 november 1915, waarin ook

KAREL HEIJTING ALS KRIJGSGEVANGENE !

Het zal onzen lezers, die internationaal voetbal in den „goeden ouden tijd” volgden, toen er nog tussen naties gestreden werd zonder bloedvergieten en wij als kleine mogendheid ferm van ons afbeten, zóó, dat zowel de Engelse Leeuw als de Gallise Haan en de Oostenrijkse en Duitse adelaars voor ons moesten buigen — bekend zijn, dat Karel Heyting een der beste verdedigers onzer nationale kleuren is gebleken.
Men behoefde geen H.V.V.’er te zijn om in bewondering te staan voor zijn techniek, zijn kalmte, zijn vernuftigheid in het spel.
Tussen 21 April 1905 en 24 April 1910 kon men vast aan Heyting een plaats in het elftal toedenken, hetzij als halfback dan wel als achterspeler.
De Ned. Elftal Commissie koos hem dan ook niet minder dan 18 keren, voorzeker een getal dat vergroot zou zijn geworden, ware Heyting niet in 1909 naar Parijs gegaan waardoor het hem op den duur onmogelijk werd uit het buitenland over te komen.
Wat hij voor de H.V.V. betekend heeft blijkt wel uit het feit dat gedurende de 10 jaren die hij voor de geel-zwarten speelde, zijn club 6 maal kampioen van Nederland werd en 4 keer als no. 2 eindigde — een resultaat, dat de Wassenaarse Vereeniging zeker voor een groot deel aan hem dankte. Heyting speelde totaal 246 wedstrijden voor de H.V.V. en wordt slechts overtroffen door mr. C. W. Feith met 289 en E. G. Mundt met 320 wedstrijden.

Wie had verwacht dat hij nog eens in de uniform van Fransch soldaat in onze Revue zou komen? En toch, toen de oorlog eenmaal uitgebroken was, verwonderde het ons niet van dezen kloeken Hollander, dat hij niet wenste achter te blijven bij zijn landgenoten.
Ongetwijfeld heeft een ieder kennis genomen van den brief op 13 Sept. j.l. in de Telegraaf opgenomen, waaruit wij memoreren dat Heyting reeds 23 Aug. 1914 vrijwillig dienst nam, 24 October daar het eerst in de loopgraven kwam en in Maart door een granaat aan zijn „prachtige” beenen verwond werd.
Op 9 Mei nam hij deel aan den grote aanval bij Arras waar hij 5 K.M. oprukte doch waar van zijn 250 strijdmakkers slechts 4 gewond en krijgsgevangen overbleven. 
Heyting ontving wel zijn deel, een kogel in den buik, een granaatsplinter in den kin en 2 bajonetsteken in zijn been. Hij is er reusachtig goed afgekomen, daar zijn ingewanden niet geraakt werden en men hem van den kogel heeft kunnen verlossen.
Thans is hij in het gevangenen kamp van Friedrichsfeld bij Wezel, alwaar hij het naar de laatste berichten goed maakt en alleen klaagt over het gemis van een voetbal, waarvan hij toezending verzocht.

De H.V.V.’ers trachten hem zijn leven thans zoo aangenaam mogelijk te maken door hem geregeld iedere week ene bezending eetwaren te doen toekomen, waarvoor de Heer F. M. la Chapelle, Koninginneweg 181 Amsterdam inzameling in waren en geld houdt. Gaarne wekken wij onze lezers op tot het goede doel mede te werken en Heyting wat betere kost te verschaffen dan het sobere maal dat hem thans voorgezet wordt. Het verdient aanbeveling indien men persoonlijk eetwaren wil sturen dit te doen door bemiddeling van het „Comité Oeuvre International pour Blessés et Prisonniers de Guerre”, Parkstraat 73a den Haag, en te adresseren aan Karel Heyting, Caporal, Gefangenlager Friedrichsfeld bei Wezel Baraque 1a no. 17685 — aangezien directe zendingen veel kans hebben niet het juiste adres te bereiken, ook al door de verboden uitvoer. Een opwekking onzerzijds zal zeker wel overbodig heten?

Naar Frankrijk

Na zijn jaren van krijgsgevangenschap keerde Karel Heijting vrijwel zeker terug naar Frankrijk.

In 1921 verscheen er de “Annuaire du commerce Didot-Bottin” nog volgende, weliswaar erg kleine, advertentie van zijn fabriek in de rubriek hoedenspelden (epingles) :

Naturalisatie

Op 23 augustus 1935 werd Karel Heijting onder een iets aan de Franse taal aangepaste naam als Charles Heyting, Franse Staatburger.

Naturalisation Le 23 août 1935, France (France)
Naissance Le 01 mai 1883, Koetvardjo (Indes Néerlandaises)

Numéro de décret : 9685-35 Sources : Journal Officiel

In augustus 1951 overleed Karel Heijting in Parijs.

^(a) In diverse bronnen ook als Heyting, Y i.p.v. IJ geschreven

Info

Bronnen