Piekema, Pieter

Biografie

23 september 1909 Desertie drie onderofficieren uit ‘s-Hertogenbosch naar Vreemdelingenlegioen

Op 23 september 1909 melden aan aantal dagbladen de desertie van drie onderofficieren van de Sint Jacobskazerne te ’s-Hertogenbosch. De Courant berichtte als volgt:

Men meldt ons uit s-Hertogenbosch : De foeriers Piekema en Simons en de sergeant Verhagen, alle drie behoorende tot het 2e regiment infanterie en tot de bevolking van de Sint Jacobskazerne te ’s-Hertogenbosch, zijn sedert Donderdagmorgen j.l., na een agent van politie aldaar te hebben mishandeld, met medeneming van 3 fietsen, een aan een luitenant, de beide andere aan cadets toebehoorende, uit hun garnizoen spoorloos verdwenen. Men vermoedt, dat zij zich zullen wenden tot het «Vreemdelingenlegioen», dat eerstgenoemde van vroeger al bekend moet zijn. De politie beproeft natuurlijk hunne opsporing.

Volgens dit bericht zou foerier Piekema dus mogelijk eerder in het Franse Vreemdelingenlegioen gediend kunnen hebben. Enkele dagen later op 31 augustus 1909 keren Simons en Verhagen weer terug”

Uit ‘«-Hertogenbosch meldt men ons heden: Van de drie onlangs van hier gedeserteerde onderofficieren hebben Simons en Verhagen zich heden, op Koninginnedag, vroegtijdig bij hun garnizoen gemeld. Piekema is voortvluchtig naar het vreemdelingenlegioen. Simons en Verhagen waren door Piekema, die de fietsen verkocht had en het geld bij zich had, in den steek gelaten. Zij zijn toen van Brussel naar ‘s-Hertogenbosch komen lopen.

[ Het nieuws van den dag : kleine courant 31-08-1909 ]

Onderzoek en oproep

Jan Terveer deed onderzoek naar deze gebeurtenis en plaatste een oproep op Stamboomforum.nl
Reacties leiden als snel tot een identificatie van Piekema. De naam van een Piekema met de betreffende rang komt voor in de gevangenisregisters Gevangenissen in ‘s Hertogenbosch. Ene Pieter Jan Lodewijk Piekema werd in juli 1910 door de krijgsraad in ‘s-Hertogenbosch veroordeeld voor geweldpleging en wederspannigheid. Als rang is vermeld: sergeant fourier (gedegradeerd). [1]

Jeugd

Pieter Jan Lodewijk Piekema werd geboren op 13 januari 1883 te Maastricht als zoon van Leonardus Piekema en Maria Anna Jacobina Boersma. De vader van Pieter Piekema was militair, bij een registratie in Maastricht in de periode van 1880-1890 staat bij zijn beroep sergeant aangegeven. [2]

In dienst van het Franse Vreemdelingenlegioen ?

Indien Pieter Piekema daadwerkelijk eerder dienst had gedaan in het Franse Vreemdelingenlegioen, moest het dus voor zijn tijd in het Nederlandse leger zijn, dus voor 1909 en toen hij zeker 17 jaar of ouder was. Dit gaf een periode van 1900 tot 1909. Theoretisch zou hij dus een contract van 5 jaar in het het Legioen gediend kunnen hebben. Eerder vertrek uit het Legioen door desertie of ongeschiktheid leken i.v.m. zijn behaalde rang van onderofficier in het Nederlandse leger niet aannemelijk.

Nederlandsche staatscourant 5 november 1906

Behalve de aanduiding in het krantenbericht was er tot 5 januari 2021 geen bron die bevestigde dat Pieter Piekema daadwerkelijk in het Franse Vreemdelingenlegioen had gediend.
Totdat verder onderzoek naar Pieter Piekema leidde tot het volgende Koninklijk besluit gepubliceerd in de Nederlandse staatscourant. Het is een sterke indicatie dat Pieter Piekema daadwerkelijk in het Franse Vreemdelingenlegioen had gediend.

Bij Koninklijk besluit van 2 November 1906 n°. 31 is aan den milicien P. J. L. Piekema, van het 2de regiment infanterie , de vergunning verleend tot het dragen van de koloniale medaille met gesp „Sahara”.

Dit Koninklijk besluit (KB’s) toont sterke overeenkomst met soortgelijke KB’s waarbij, vooral mannen die eerder in het Franse Vreemdelingenlegioen hadden gediend en daarna dienst namen bij de Nederlandse koloniale troepen deze vergunning verleend kregen, zie b.v ROLOFF, Max 1869.
Hun eerdere dienst in het Vreemdelingenlegioen staan geregistreerd in de betreffende Stamboeken van de koloniale troepen.
Bij verder onderzoek naar deze bijzondere groep mannen, veelal afkomstig uit het buitenland, die zowel in het Vreemdelingenlegioen als bij het KNIL gediend hadden, werd een nieuwe bron van informatie ontdekt: de Franse “Registres matricules militaires” [3]
In deze database werd de staat van dienst van Pieter Piekema aangetroffen.

1902 – 1906 Franse Vreemdelingenlegioen

Pieter Piekema nam vrijwillig voor 5 jaar dienst te Oran Algerije op 4 Maart 1902, 19 jaar oud. Zijn rekruterings nummer werd 1605, Classe de mobilisation 1901. Hij werd ingedeeld bij het 2e Etranger, matricule 10301.

23 September 1902, brief van de vader van Pieter Piekema aan de Minister van Buitenlandsche zaken.

Pieter Piekema had zonder toestemming van zijn vader dienst genomen on het Franse Vreemdelingenlegioen. Dit blijkt uit een brief [7] die zijn vader Leonardus Piekema op 23 september 1902 schreef aan de Minister van Buitenlandsche zaken.

Aan de Zijne Excellentie den Minister van Buitenlandse zaken.

Geeft met den diepsten eerbied te kennen, Piekema Leonardus, gepensioneerd onderofficier de infanterie, thans boekhouder, wonende te Heer, bij Maastricht; dat zijn minderjarige zoon Piekema, Pieter Jan Lodewijk, geboren te Maastricht, den 13 januari 1883 den 2den Maart 1902 het ouderlijk huis verlaten heeft:
Dat hij eerst door een briefkaart en vervolgens door brieven respectievelijk geschreven door zijn zoon, dan 16 en 29 juli en 1 zonder datum, benevens door een brief van kapitein FALEX van het 2^de Regiment Etrangers tot de wetenschap is gekomen, dat zijn genoemde minderjarige zoon zich heeft verbonden bij het vreemde legioen in Algiers en thans aldaar in is dienende onder zijn eigen naam bij het Dépot des Convalescents à ARZEU [Arzew], Province d’Oran, Nr. M^le 10301;
Dat zijn minderjarige zoon zonder papieren en dus zonder de ouderlijke toestemming die verbintenis heeft aangegaan; dat hij zijn zoon nooit of te nimmer toestemming zoude gegeven hebben eene verbintenis bij voorgenoemd Vreemde Legioen aan te gaan en hij hem gaarne wederom onder het ouderlijk gezag wilde laten terug brengen;
Redenen waarom requestrant zich tot uwe excellentie wendt met het eerbiedig verzoek dat het Uwe Excellentie moge behagen dusdanige stappen bij de Fransche Regering te doen, opdat Uwer Excellentie’s gehoorzamen en dankbaren dienaar, zijn minderjarigen zoon wederom onder het vaderlijk gezag bekome.

‘t welk doende, enz.
Heer, den 23 September 1902,

(w.g.) L. Piekema

Volgens de Nederlandse Wet was Pieter Piekema dan wel minderjarig maar volgens de Franse Wet niet.
Alhoewel verschillende Nederlandse autoriteiten naar aanleiding van de brief van de vader actie ondernamen, resulteerde dit uiteindelijk niet in het uit het Legioen ontslagen krijgen van Pieter Piekema.

Detail des Services, et Mutations Diverse

Onder de kop: Detail des Services, et Mutations Diverses werd de volgende gebieden en plaatsen waar hij diende geregistreerd.

Algerie du 8 Mars 1902 au 1er février 1903
Region Sahariennes 2 février 1903 au 13 février 1903
Algerie du 14 février 1903 au 9 avril 1903
Region Sahariennes 10 avril 1903 au 7 mai 1903
Algerie du 8 mai 1903 au 30 mai 1903
Region Sahariennes 31 mai 1903 au 4 juin 1903
Algerie du 5 juin 1903 au 6 juin 1903
Region Sahariennes 7 juin 1903 au 12 juin 1903
Algerie du 13 juin 1903 au 2 juillet 1903
Region Sahariennes 3 juillet 1903 au 13 juillet 1903
Colonne de Bechar de Defense de Taghit du 14 aout 1903 au 21 aout 1903

1903 Taghit

Op 17 augustus 1903 arriveerde 4000 stamleden uit de Guir en Tafilalt , gevolgd door 5000 niet-strijders van alle leeftijden, bij het Franse militaire fort van Taghit. Vier dagen lang werd het fort belegerd. Maar de felle verdediging door het garnizoen en verschillende operaties, dwongen de stamleden te vluchten en zich in de woestijn te verspreiden. Onder deze Franse eenheden een peloton van de 22e CM van het 2e Etranger.
Een paar dagen na de slag om Taghit werden op 2 september 1903, 148 legionairs van de 22e CM, onder bevel van kapitein Vauchez en luitenant Selchauhansen, 20 Spahis en 2 Mokhaznis , die deel uitmaakten van het begeleiden van een bevoorradingskonvooi, in een hinderlaag gelokt door 3.000 Marokkaanse stamleden, in El-Moungar .
In de Nederlandse pers was de berichtgeving als volgt:

Region Sahariennes 22 aout 1903 au 13 novembre 1903
Algerie du 14 novembre 1903 au 1 décembre 1903
Region Sahariennes 2 decembre 1903 au 15 octobre 1905
Algerie du 16 octobre 1905 au 21 aout 1906

Deze gedetailleerde beschrijving was zo omvangrijk dat hij niet paste op het daarvoor bestemde formulier, Daarom werd er een extra velletje opgeplakt dat eindige met de text:

a reçu la medaille coloniale agrafe “Sahara”

1905 Naturalisatie

In 1905 verkreeg Pieter Piekema de Franse Nationaliteit.
Hij had deze naturalisatie, zeer waarschijnlijk, zelf aangevraagd.

Pieter PIEKEMA Naissance
Le 13 janvier 1883, Maastricht (Maastricht, Gemeente Maastricht, Limbourg, Pays-Bas)
Numéro de décret : 3947-1710 Sources : Journal Officiel

1906 Uit Fransche dienst

Op 22 augustus 1906 werd hij overgeplaatst naar de Reservisten van het Leger.
Hij kreeg een vervroegde invrijheidstelling en een bewijs van goed gedrag.

In Nederlandsche dienst

1906

Enkele dagen later op 7 september 1906 moest oud-legionair Pieter Piekema volgens art. 159 van de Militiewet van 1901 dienst nemen in het Nederlandse leger.

Artikel 159.
Is hij voor de dienst geschikt bevonden, dan wordt hij, welke ook zijn leeftijd zij, voor den in de eerste zinsnede van art. 6 onder a bepaalden tijd ingelijfd, […]

Dat hij inmiddels de Franse nationaliteit had, aangeduid in de wet als niet-Nederlander, ontsloeg hem niet van deze plicht.

Onder het Doorloopende NUMMER 99727 werd hij als volgt geregistreerd:

Den 7 September 1906 krachten art. 159 der Militiewet 1901 ingedeeld als achtergeblevene loteling van de lichting van 1903 uit de gemeente Heer (Limburg) onder N^o 2.
De redenen van achterblijven zijn door Gedeputeerde staten als geldig aangenomen.

1907

Op 20 maart 1907 werd hij bevorderd tot korporaal en op 27 Juli 1907 tot sergeant en op 21 juli 1907 tot sergeant fourier.

Op 5 november 1907 verbond Pieter Piekema zich vrijwillig als sergeant voor tien jaar met f 10,00 premie, voor elk jaar werkelijke dienst.

1909

Betreffende zijn desertie in 1909 werd in het Stamboek het volgende geregistreerd:

Den 20 Augustus 1909 uit het kwartier te ‘s Hertogenbosch vermist.
Den 18 September 1909 als deserteur afgevoerd.

Franse Vreemdelingenlegioen

1909

Een week na zijn vermissing, op 27 augustus 1909 nam Pieter Piekema te Valencienne weer vrijwillig voor 5 jaar dienst in het Franse Vreemdelingenlegioen. Hij werd ingedeeld bij het 1er Regt Etranger. Zijn nieuwe matricule werd 24457.
Hij kwam bij zijn eenheid op 2 september 1909.

1910

Desertie

Op 13 maart 1910 ontbrak Pieter Piekema te Berkane op het appel.
Vier dagen later werd hij tot deserteur verklaard.

Zijn staat van dienst eindigt met de notitie dat hij uitgeschreven wordt op als deserteur als hij de leeftijd van 50 jaar heeft bereikt, 13 januari 1923. Op die dag werd hij ook ontslagen van alle militaire verplichtingen.

Terugkeer naar Nederland

Betreffende zijn terugkeer in Nederland in 1909 werd in het Stamboek het volgende geregistreerd:

Heeft zich den 18 Mei 1910 vrijblijf aangemeld.

Hierna volgde de veroordeling in juli 1910 door de krijgsraad in ‘s-Hertogenbosch.

Bij vonnis van den Krijgsraad in het het 2e Mil arrondt van 1 Juli 1910, ingegaan den 27 Mei 1910 veroordeeld tot twaalf dagen gevangenisstraf en twee maanden militaire detentie met degradatie, ter zake van geweldpleging tegen – en vernieling van goederen, weerspannigheid, en eerste desertie in tijd van vrede,

12 Juli 1910 Werd Pieter Piekema gedegradeerd tot soldaat.

2^e Reg^t. Inf^ie

Op 7 augustus 1910 werd hij “weder in de sterkte gebracht“, bij het 2e Regt Infie.

Koloniale troepen

Drie maanden later op 12 November 1910 nam Pieter Piekema dienst bij de Koloniale Troepen.

Ingeschreven bij de Koloniale Reserve onder nummer 4829.

Overgenomen als soldaat van het 2e Regiment Infanterie met eene verbintenis voor zes jaren, bij de koloniale troepen, zoowel in als buiten Europa ; premie f 225,-, waarvan f 75,- in Rijkspostspaarbank ingelegd.

3 December 1910 met het stoomschip Rindjana naar Oost-Indië vertrokken.

Naar Nederland Indië

Pieter Piekema trouwde op 20 juni 1914 te Soerabaja met Eugenie Melanie Dinsbach [website van roosjeroos].
Op basis van adresboeken uit die tijd is op te maken dat Pieter Piekema werkzaam was administratief kracht en boekhouder.
Nieuw adresboek 1916: Piekema, P.J.L. adjct adm. afd. Bank te Bangil (E.M.Dinsbach)
Nieuw adresboek 1917: Piekema, P.J.L. empl. Ovong, Soerabaja Genteng 36 (E.M.Dinsbach)
Nieuw adresboek 1918: Piekema, P.J.L. boekh. kant. Mr Drijber, Soerabaja Genteng 36 (E.M.Dinsbach)
tussenliggende periode als boven 1918
Nieuw adresboek 1925: Piekema, P.J.L. boekh. kant. Mr Mooyman, Soerabaja (E.M.Dinsbach)
Nieuw adresboek 1932: Piekema, P.J.L. boekh. de Vulkaan, Soerabaja (E.M.Dinsbach)

1934 Overlijden

Pieter Piekema overleed op 23 juni 1934 te Malang.
Plaats aangifte: Malang Jaar aangifte: 1934 Bijregister: Aktenummer: 67 Filmnummer: 1357951

Info

Bronnen