Claessens, Johannes

Biografie

1944, “Vrijwilligers Treden Aan”

Op 13 oktober 1944 verscheen er in het Limburgsch dagblad onder de titel: “Vrijwilligers Treden Aan” het volgende bericht over sergeant Claessens vrijwilliger in de Prinses Irene Brigade.

„Die verre reizen doet, kan veel verhalen”. Zo is het met sergeant Claessens, vrijwilliger in de befaamde Prinses Irene Brigade, die een ogenblik het oorlogstoneel „ergens in Nederland” heeft verlaten om een bezoek aan zijn familie, wonende aan de Willemstraat te Heerlen, te brengen.
Claessens is een echte Heerlensche jongen, die nadat hij in het voorjaar van 1939 als vrijwilliger in het Fransche Vrijwilligerslegioen had dienst genomen, vele avonturen heeft beleefd en in zijn kwaliteit van „krijgsman” veel van de wereld heeft gezien.

Als vrijwilliger van het Vreemdelingenlegioen was hij in Frankrijk, Noord-Afrika en Algiers. De discipline in het Vreemdelingenlegioen is zeer streng, doch al de slechte verhalen, die daarvan de ronde doen, zijn verouderde praatjes.
In het Vreemdelingenlegioen wordt een zeer strenge selectie toegepast en van elementen, die misschien vóór den oorlog van 1914—1918 een kans kregen, was de leiding niet gediend.
Men weet, dat het Vreemdelingenlegioen in April 1940, een maand vóór de Pruisische inval in ons land, in Narvik tegen de Pruisen gevochten heeft, toen die daar waren ingevallen.
Claessens heeft de strijd daar meegemaakt en deed toen dienst als verkenner op skies.
Nadat de strijd in Noorwegen beëindigd was, werd het Vreemdelingenlegioen naar Frankrijk teruggeroepen, waar het tot de ineenstorting van Frankrijk strijd voerde tegen de Duitse invallers.

Na de capitulatie van Frankrijk trok Claessens, die het intussen tot de rang van corporaal had gebracht, naar Engeland, waar hij zich 20 Augustus 1940 als vrijwilliger bij de Prinses Irene Brigade meldde.
Het werd daarna een tijd van reizen en trekken, want Claessens werd in September 1941 door de Ned. legerleiding in Engeland naar Suriname gezonden, waar men hem in de rang van sergeant belastte met de opleiding van inlandse troepen van verschillende stam. Tot zijn instructies behoorde het de nieuwelingen met de vlammenwerper te leren omgaan. Mooie reizen heeft Claessens in de West gemaakt. Hij is in Curaçao geweest, Trinidad, in Venezuela, op de Bermuda eilanden, in New Orléans en nog een drietal weken in New York.

In Maart 1944 keerde Claessens naar Engeland terug. Enige tijd na de invasie in Normandië landde de Prinses Irene Brigade in Frankrijk, op dezelfde „beach” bij Cherbourg, waar de grootte geallieerde legers den eersten strijd met de Pruisische verdedigers van de waardeloos gebleken Atlantik wal leverden. Van hieruit ging het vechtend door Noord Frankrijk en België op Nederland af, waar de Irene Brigade thans op vaderlandse bodem tezamen en in vereniging met de Amerikanen, Engelsen en Polen doende is, den wreeden Pruisischen dwingeland de genadeslag’ toe te brengen.
Men zal begrijpen met hoeveel vreugde men thuis Claessens bij zijn onverwacht bezoek begroet heeft. Vele vrienden en kennissen, die van zijn oponthoud hadden gehoord, kwamen hem even opzoeken en luisterden met belangstelling naar zijn belevenissen.

Nationaal Archief

Het toeval of geluk kwam enigszins te hulp toen enkele jaren geleden in het Nationaal Archief binnen het archief van het Ministerie van Oorlog in Londen 1941-1945 in een van de vele mappen geïndexeerd als ‘rekrutering” een beknopt overzicht van de, voornamelijk de militaire, loopbaan van Sergeant Claessens werd gevonden.

2033 CLAESSENS, Johannes Marie
Heerlen (Limburg) 20-3-1921
vrijwillig dienstplichtig sergeant
Tot mei 1939 bij vader in de zaak gewerkt
Daarna naar Lille(Frankrijk) gemeld bij het vreemdelingen legioen en op 23 mei 1939 getekend voor vijf jaar.
Begin juni 1939 vertrokken naar Noord-Afrika
Februari 1940 vertrokken naar Frankrijk
10 juni 1940 naar Frankrijk terug
7 juli 1940 vertrokken uit het Franse leger
8 juli 1940 in Londen bij het Nederlandse rekruteringsbureau gemeld
8 juli tot 20 augustus augustus in Londen gewoond
20 augustus 1940 opgeroepen voor dienst in het Nederlandse leger
21 augustus 1940 contract getekend voor een vrijwillig dienstplichtig op den voet van de gewoonste dienstplichtigen
September 1941 vertrokken naar het detachement overzee (Suriname)
Juli 1942 negentientweeënveertig bevorderd tot korporaal
30 september 1942 aangesteld tot sergeant
Aangekomen in Engeland 8 maart 1944 (noot-in het bezit van: bewijs van Nederlanderschap uittreksel burgerlijke stand (geboorteregister)
Bewijs van goed gedrag tot 13/3/1939).

Op basis hiervan kon de volgende reconstructie gemaakt worden.

Jeugd

Johannes Marie Claessens werd op 21 mei 1921 in Heerlen geboren als zoon van Jan Nicolaas Martinus Claessens en Arnoldina Schreurs.

1926

1939

Johannes Claessens werkte tot mei 1929 in de zaak van zijn vader.

Vreemdelingenlegioen

Johannes Claessens nam op 23 mei dienst in het Franse Vreemdelingenlegioen voor de duur van 5 jaar.
In Juni 1939 vertrok hij naar Algerije in Noord-Afrika.
Na een basis militaire training in Algerije van enkele maanden volgde een indeling bij een actieve eenheid.

In September 1939 verklaarde Frankrijk aan Duitsland de oorlog.
Johannes Claessens meldde zich waarschijnlijk als vrijwilliger om deel te nemen aan de strijd tegen de Duitsers.

Op basis van de gegevens uit het krantenbericht is aan te nemen dat Johannes Claessens ingedeeld werd bij de nieuw opgerichte eenheid het 13e DBLE.

1940

In Februari 1940 kwam Johannes Claessens weer in Frankrijk
Op basis van de feiten dat Claessens meegedaan heeft aan de strijd om Narvik als verkenner op ski’s heeft Claessens gediend bij het 13e DBLE, section d’éclaireurs skieurs onder leiding van Lieutenant GEOFFREY.

Volgens de “rekruteringsgegevens” keerde hij op 10 juni 1940 naar Frankrijk terug

22-06-1940 – 30-06-1940

Na de strijd om Narvik kwam op 22 juni 1940 het 13e DBLE in Groot Brittannië aan. De eenheid werd nog naar Frankrijk gestuurd om uiteindelijk via Brest weer uit te wijken naar Groot Brittannië.

Op 7 juli 1940 zou Johannes Claessens het Franse leger hebben verlaten en al de dag daarop bij het Nederlandse rekruteringsbureau hebben gemeld.
Onder hen bevonden zich naast Claessens nog enkele andere Legionairs van Nederlandse herkomst.

Volgens de Nederlandse Legionair Ernst Lamberty verzoeken deze direct na aankomst tot de Nederlandse Troepen in Engeland worden toegelaten:

“Men wil nog weten, wat er met ons, legionnairs van Nederlandse origine gebeurde?

Ogenblikkelijk na aankomst in Engeland meldden wij ons allen voor het nieuwe Nederlandse leger, dat in Londen onder de naam “Prinses Irene-brigade” zou worden opgericht. Het request, dat wij via de Nederlandse consul-generaal in Londen aan onze noodregering aanboden, was uit naam van 30 Nederlanders ondertekend door Arie Vogelaar, laat men die naam controleren.

Na twee weken ontvingen wij een uiterst officiële brief terug, waarin ons in voorzichtige bewoordingen werd medegedeeld, dat er geen prijs werd gesteld op onze diensten, aangezien wij buiten voorkennis van H.M. de Koningin in vreemde krijgsdienst waren gegaan. Diezelfde dag ondertekenden wij het contract, waarin wij ons voor de tijd van een half jaar verplichtten te dienen in het Vrije Franse leger, dat inmiddels in de laatste dagen van Juni door De Gaulle, in overeenstemming met Winston Churchill, was opgericht.

Op 14 Juli 1940 presenteerde de generaal zijn legioen in een parade aan een geestdriftig Londen.

In tegenstelling tot Ernst Lamberty en verschillende andere legionnaires van Nederlandse herkomst, nam Johannes Claessens geen dienst bij de Vrije Fransen van Generaal De Gaulle.
Hij bleef in Londen waar hij tot 20 augustus 1940 woonde.

08-08-1940, invoering dienstplicht

Op 8 augustus 1940 werden bij Koninklijk Besluit alle Nederlanders, geboren tussen januari 1904 en januari 1921 en die woonachtig waren in Groot-Brittannië, Noord-Ierland, Zuid-Amerika, de Verenigde Staten, Canada en Zuid-Afrika, voor zover zij reeds niet in dienst waren, verplicht zich voor militaire dienst te laten inschrijven. Zij werden als ‘gewoon dienstplichtigen’ ingelijfd bij Land­ of Zeemacht voor de duur van de oorlog of zoveel langer als de regering het nodig zou achten.

Uiteindelijk gold de dienstplicht voor alle Nederlanders in de gehele wereld

Dit besluit bleek uiteindelijk ook van toepassing op Nederlanders die dienden of gediend hadden in het Franse Vreemdelingenlegioen. Ondanks het feit dat ze door dienst te nemen in het Legioen, dat is een vreemde krijgsmacht, zonder koninklijke toestemming hun Nederlandse Staatsburgerschap hadden verloren, ontsloeg het hun niet van hun Dienstplicht.

20-08-1940 Oproep

Op 20 augustus 1940 werd Johannes Claessens opgeroepen voor dienst in het Nederlandse leger.
Op 21 augustus 1940 tekende hij een contract voor een vrijwillig dienstplichtig op den voet van “de gewoonste dienstplichtigen”

Alhoewel Claessens zich op die datum wel als vrijwilliger dan wel als dienstplichtige bij het Nederlandse Leger gemeld kan hebben, kan hij zich nog niet als vrijwilliger bij de Prinses Irene Brigade gemeld hebben. Dit aangezien pas op 26 augustus 1941 werd besloten dat de Brigade de naam ‘PRINSES IRENE’ zou krijgen.

Tot nu toe is het niet gelukt een referentie naar deze aanmelding in de archieven te vinden.

Suriname

September 1941 vertrok Johannes Claessens naar het detachement overzee, Suriname.
Juli 1942 werd hij bevorderd tot korporaal, 30 september 1942 aangesteld tot sergeant.
Via een zoekopdracht in Google met de trefwoorden “Claessens” en “Irene Brigade” werd op de website
de Irene Brigade een artikel over de inzet in Suriname gevonden met daarbij een foto van Johannes Claessens.
Dit komt overeen met het verhaal over Claessens in het Limburgsch dagblad.

De hierboven afgebeelde foto zou dus een foto van Claessens moeten zijn, hij is de vijfde man van links. Verder zoeken leidde tot een oproep uit het blad van oud-strijders van de Brigade “de Vaandeldrager” No. 48, het blijkt dat J. Claessens uit Nijmegen de foto zelf ingestuurd heeft.

1944 Engeland

Op 8 maart 1944 kwam Johannes Claessens weer in Engeland aan.
Zoals uit het krantenartikel is op te maken nam hij daarna deel aan de veldtocht van de Brigade “Prinses Irene” door Frankrijk, België en Nederland.

^(a) De evacuatie uit Brest, Saint-Nazaire en La Pallice stond onder bevel van admiraal Martin Eric Nasmith, de Commander-in-Chief van de Western Approaches Commando gevestigd in Devonport. De evacuatie van Brest werd uitgevoerd door een grote vloot van schepen, waaronder de troepentransportschepen Arandora Star, Otranto, en Strathaird, 28.145 Britse en 4.439 geallieerd personeel, meestal RAF-grondtroepen, werden uit op 16 en 17 juni zonder grote inmenging van de Luftwaffe weggevoerd en kwamen aan land bij Plymouth.

Info

Bronnen