Ruskus, Franciscus

Biografie

Bevrijding 1945

Amsterdam 31 mei 1945, “zegevierend trekken de geallieerde troepen voor een parade over de Dam in Amsterdam, toegejuicht door tienduizenden gelukkige Nederlanders” [1].
Aan deze parade nam ook een aanzienlijk contingent van de Koninklijke Nederlandse Brigade “Prinses Irene” deel. Vrijwel niemand van de gelukkige Nederlanders zal het toen geweten hebben, maar ze juichten ook voor tientallen voormalige legionairs van het Franse Vreemdelingenlegioen die grotendeels eind 1943 in Noord-Afrika waren gerekruteerd. Ondanks dat ze nu in Nederlandse Krijgsdienst waren hadden enkele van hen in mei 1945 nog niet eens hun Nederlandse staatsburgerschap terug gekregen, die ze verloren hadden door dienst in het Legioen te nemen.
De reputatie van het Franse Vreemdelingenlegioen en de mannen die er in dienden, was destijds zodanig dat geen van hen waarschijnlijk ooit had kunnen bevroeden dat ze in eigen land ooit nog eens zo’n welkom zouden krijgen.
Nog opmerkelijker is overigens dat veel van deze mannen, door omstandigheden, een tijd lang in het Legioen dienden toen dit deel uitmaakte van de troepenmacht van Vichy Frankrijk . Het Vichy regime was aan de macht van 10 juli 1940 tot 20 augustus 1944 en in die tijd collaboreerde het in steeds sterkere mate met Duitsland.
Een van deze mannen was Franciscus Ruskus. Bovenstaande foto is uit zijn nalatenschap ^(a), hij is de man links in het voertuig. Tevreden lijkt hij de feestelijke huldigings-optocht te ondergaan.
Dit is zijn geschiedenis.

Jeugd

Franciscus Cornelis Johannes Ruskus werd geboren op 9 juni 1912 te Breda als zoon van Franciscus Cornelis Ruskus en Cornelia Gommers.
Hij bezocht tot zijn 14^e jaar de lagere school in Breda en kwam toen als magazijnbediende in dienst bij de firma Boschhouwers in Breda, sigarenhandelaar. Na ongeveer 1 jaar werd hij reiziger voor deze firma in Breda en omgeving.

1932 Militaire dienst

Franciscus Ruskus had twee oudere broers, Johannes Adrianus Ruskus en Adrianus Johannes Ruskus, en werd daarom wegens broederdienst vrijgesteld van militaire dienst.

1935 – 1937

In 1935, Franciscus Ruskus was toen 23 jaar, werd hij reiziger voor “van BERKEL” in Rotterdam maar na ongeveer 8 maanden ging hij over naar de firma Olida in Oss.
Voor de deze firma werkte hij tot Mei 1937. Hij werkte hoofdzakelijk op commissie maar de zaken gingen in dat jaar bijzonder slecht, wat resulteerde in zware financiële zorgen. Op 9 maart 1937 overleed verder zijn vader te Breda.

Franse Vreemdelingenlegioen

1937

Engagement et Rengagements

Engagé le 19.5.1937 pour 5 ans, à compter du dj

Positions successives

E.V. pour 5 ans a l’Int^ce Mil^re de Saint Omer au titre de la Legion Etrangere le 19.5.37

Op woensdag 19 mei 1937 nam Franciscus Ruskus, bij de Intendance Militaire te Saint Omer, Frankrijk, vrijwillig dienst bij het Franse Vreemdelingenlegioen voor de duur van 5 jaar.

Campagnes

Algérie 1/2 C
du 29.5.37 au 3.6.38

Tien dagen later kwam hij aan in Algerije waar hij een jaar zou verblijven.

Corps successifs

au Depot Commun des Regiments Etrangers le 1.6.37 Inscrit sous le N^o (registre d’Incorporation) 71838

Twee dagen na aankomst in Algerije werd hij ingeschreven onder nummer 71838.

Positions successives

affecte le 2.6.37 a la CP3
affecte le 27.6.37 a la C.I. 4
affecte le 17.11.37 a la CP3

Op 2 juni 1937 werd Franciscus Ruskus toegewezen aan de Compagnie de Passage N^o 3.
Iets minder dan een maand later volgde de indeling bij de opleidingseenheid Compagnie d’Instruction N^o 4.
De C.I. 4 bevond zich 4 in El-Kreider.
Na het voltooien van zijn 4,5 maanden durende basis opleiding werd Franciscus Ruskus weer toegewezen aan de Compagnie de Passage N^o 3.
Daar was het wachten op een indeling bij een actieve eenheid.

1938

Positions successives

affecte a la Batterie Saharienne Portée p/c/ du 1.7.1938 nouvelle formation DM 1817 _EMN du 26.4.38 BSP

Na ca. 8 maanden, op 1 juli 1938 volgende een indeling bij de Batterie Saharienne Portée.
Dit was een nieuwe eenheid die pas enkele maanden daarvoor was opgericht, om precies te zijn 26 april 1938, zoals ook werd vermeld in het Livret Matricule van Franciscus Ruskus.

Campagnes

Régions Sahariennes CS
du 5.7.38 au 31.8.39

Vier dagen na deze indeling arriveerde Franciscus Ruskus in de Régions Sahariennes.

1939

Positions successives

Par DM n^o 9 4/5 du 4.1.39 la Batterie Saharienne Portée passe au regime Saharien et cesse d’apperte voir au 1^er RE p.c du 1.1.1939 Unite formant Corps.

Corps successifs

au Batterie Saharienne Porteé le 1.1.39 Inscrit sous le N^o (registre d’Incorporation) 95

Op 1 januari 1939 werd Franciscus Ruskus ingeschreven in het stamboek van de Batterie Saharienne Porteé onder nummer 95. Het lage registratienummer binnen deze eenheid is een duidelijke indicatie van de beperkte omvang van deze eenheid.
Er was besloten dat op 4 januari 1939 de Batterie Saharienne Portée onder de verantwoordelijkheid van de Saharien zou vallen en niet meer onder die van het 1^er R.E. De Batterie Saharienne Portée werd op 1 januari 1939 een zelfstandige eenheid.
Vandaar ook de aanpassing van het registratie nummer.

BATTERIE SAHARIENNE PORTÉE DE LÉGION

Créée à Ouargla en 1939, la batterie saharienne portée de Légion fusionne avec la Compagnie automobile de transport du territoire des Oasis (C.A.T.T.O), unité de transport saharien de la Légion.
Les véhicules de types divers dont elle dispose sont transformés en porte-canon, par la destruction des ridelles et l’adjonction de rampes de chargement ainsi que du système d’ancrage des canons. La batterie est dotée de canons de 75 mm modèle 1897. Commandée par un officier de Légion, son personnel comprend essentielle­ment des légionnaires. Lors de la création d’une seconde batterie en 1941, la BSPL devient 1^ère BSPL

Batterie Saharienne Portée de Légion (par changement de dénomination à compter du 1er octobre 1940 de la C.A.T.T.O. – Lors de la formation d’une 2^e B.S.P.L. à Fort-Flatters, la B.S.P.L. prend l’appellation de 1^ère B.S.P.L.
Ces deux batteries sont dissoutes le 1er décembre 1943)

Volgens de registratie in zijn Livret Matricule verbleef hij in de Régions Sahariennes tot 31 augustus 1939.

1 september 1939. Oorlogsverklaring Frankrijk aan Duitsland

Campagnes

Aux Armées CD
du 1.9.39 au 25.6.40

Op 1 september 1939 verklaarde Frankrijk de oorlog aan nazi-Duitsland, nadat deze Polen waren binnengevallen.

Deze gebeurtenis resulteerde in een aanpassing van de registratie van de stationering van Franciscus Ruskus in zijn Livret Matricule.
De registratie van de stationering werd omgezet naar het in tijden van oorlog gebruikelijke generieke Aux Armées. Aux Armées was een uitdrukking die refereerde naar het hele grondgebied waar Franse strijdkrachten gestationeerd waren dan wel in operatie of verwikkeld in gevechten.
In welke gebied precies een militair in die periode dus diende is uit deze registratie niet af te leiden en dat was in het kader van militaire geheimhouding zeer waarschijnlijk ook de reden.
Deze specifieke campagne registratie loopt tot de wapenstilstand tussen Duitsland en Frankrijk op 25 juni 1940.

16 juni 1940. Bevordering tot legionnaire 1^ere classe

Positions successives

Nommé a l’emploi de lég^re de 1^ere classe % du Chef d’escadron C^dt Artillerie du Front Est Saharien en date du 15.6.1940 pc 16 Juin 1940.

Grades successifs

Nommé au grade de 1^ere classe par % du Chef D’Escadron le 16 Juin 1940

In het Livret Individuele is de bevordering van Franciscus Ruskus tot legionnaire 1^ere classe op 16 juni 1940 twee keer opgenomen, één keer onder Postions successives en één keer onder Grades successifs.
Uit de registratie onder Postions successives is duidelijk af te leiden, dat de naast hogere eenheid van de BSPL een Artillerie eenheid van het Front Est Saharien was.

1940 – 1942 Vichy Frankrijk

Campagnes

Régions Sahariennes CS
du 26.6.40 au 7.8.42

Na de wapenstilstand werd het gebied waar Francisucus Ruskus gestationeerd was weer geregistreerd.
Het was hetzelfde gebied als voor het uitbreken van de oorlog, Régions Sahariennes.

Frankrijk werd opgedeeld in een bezet gedeelte en een onbezet gedeelte. Tot het onbezette gebied behoorde ook de Franse koloniën, waaronder die in Noord-Afrika. Het onbezette gedeelte kwam onder het bewind van de Vichy regering die in sterke mate collaboreerde met Duitsland.

De voorwaarden van de afgesloten wapenstilstand dwong Frankrijk o.a. tot het reduceren van zijn krijgsmacht ook die in het onbezette deel. Het Vreemdelingenlegioen onderging hierdoor een ingrijpende reorganisatie waarbij ook enkele eenheden werden opgeheven.

Corps successifs

au 1^er Regiment Etranger le 21.9.40 Inscrit sous le N^o (registre d’Incorporation) 71838

In deze context moeten de diverse overplaatsingen en nieuwe indelingen van Franciscus Ruskus in deze periode waarschijnlijk gezien worden.

Positions successives

Affecté a la C.A.T.T.O le 21.9.40 Rdc ldj.

Op 21 september 1940 werd Franciscus Ruskus zowel ingeschreven bij het 1^er Regiment Etranger alsook toegevoerd aan de Compagnie Automobile de Transport du Territoire des Oasis afgekort C.A.T.T.O.

Positions successives

La CATTO devient Batterie Saharienne Porteé Legion p.c. 1.11.1940.

op 1 november 1940 kreeg de eenheid CATTO de naam Batterie Saharienne Porteé Legion.

Corps successifs

au Batterie Saharienne Porteé Legion le 1.11.40 Inscrit sous le N^o (registre d’Incorporation) 71838

1942. Contract verlenging van 1 jaar

Positions successives

Rengagé le 5 février 1942 pour 1 an a la Suppliance de l’Intendance d’Ouargla pc du 19 mai 1942.

Op 5 februari 1942, gestationeerd diep in de Sahara terwijl de oorlog elders nog volop in gang was liep het contract van 5 jaar van legionnaire 1^ere classe Francis Ruskus af.
Door de omstandigheden diende hij nu bij een wapenstilstandsleger onder het bewind van een regering die collaboreerde met Nazi Duitsland.
Veel opties had hij niet, bijtekenen of het Legioen verlaten.
Dat laatste had vrijwel zeker direct tot gevolg dat hij gekenmerkt zou worden als ongewenste buitenlander, dat wederom vrijwel zeker zou leidden tot internering in een van de vele werkkampen die het Vichy Regime inmiddels telde.
Franciscus Ruskus besloot op 5 februari 1942, voor de korts mogelijke periode, één jaar, bij te tekenen.
Hij deed dat in de plaats waar hij toen gestationeerd was Oargla, Algerije.

Positions successives

Nommé au grade de Brigadier pc du 1^er mars 1942 , % du Regiment no 4 du groupe d’unites Sahariennes de l’Est.

Op 1 maart 1942 werd Franciscus Ruskus bevorderd tot Brigadier, een rang overeenkomstig die van korporaal.

Campagnes

Algérie 1/2 C
du 8.8.42 au 7.11.42

Corps successifs

au D.C.R.E. le 8.8.42 Inscrit sous le N^o (registre d’Incorporation) 71838

Positions successives

Affecté le 8.8.42 a Bel Abbes (fin sejour)

Op 8 augustus 1942 verliet Franciscus Ruskus de Sahara en werd gestationeerd in Sidi Bel Abbes Algerije, waar hij werd ingedeeld bij het D.C.R.E. CP1.
Schijnbaar was er een maximum aan de tijd dat een legionnaire in de regio Sahara mocht doorbrengen, de aanduiding fin sejour, verwijst hier naar.

Positions successives

Affecté le 1.9.1942 a Bedeau CP2.

Op 1 september 1942 werd Franciscus Ruskus ingedeeld bij de Compagnie de Passage 2 die gelegerd was in Bedeau, Algerije.

Positions successives

Casse de son grade et remis leg^re de 2^eme classe par % du Régiment en date du 27.10.42 a/c du 16.11.42 Regt C.P.2 le 21-11-42

In Bedeau vond een voorval plaats waardoor Franciscus Ruskus zijn rang als brigadier ontnomen werd.
Hij werd teruggezet naar de rang van legionnaire 2^eme classe.

8 november 1942, landing Geallieerde troepen in Marokko en Algerije

Op 8 november 1942 vonden er door geallieerde troepen landingen plaats te Algiers, Oran, Arzou, Rabat en Casablanca. Tegelijkertijd werd de Franse autoriteiten te Algiers een ultimatum overhandigd waarin geëist werd dat ze geen tegenstand zouden bieden. Dit werd door de Vichy-Franse regering beantwoord met o.a. een order aan de troepen zich tot het uiterste te verzetten. Dit verzet verliep vrij ongeorganiseerd omdat de Franse leiding sterk verdeeld was. Op 9 november werd er al een eerste wapenstilstand gesloten.
Na het einde van deze korte vijandelijkheden ging het Frans-Afrikaanse leger aan geallieerde zijde meestrijden.

1942 – 1943 Contre l’axe

Campagnes

ANF c/l’axe CD
du 8.11.42 au 15.6.43

We zien de reflectie van deze gebeurtenissen in het Livret Individuel van Franciscus Ruskus.
Met ingang van 8 november 1942, op de dag van de landingen, stond hij geregistreerd als deelnemer aan de strijd tegen de As mogendheden in Noord Afrika.

Positions successives

affecte le 25.11.42. a la C.P. 1

Positions successives

Affecté le 10.12.1942 la C.P. 2

Er vinden weer omvangrijke reorganisaties plaats om het voormalige Vichy wapenstilstandsleger gereed te maken voor de strijd met de geallieerden tegen de Duitsers en Italianen in Tunesië.
Door het Vreemdelingenlegioen worden enkele speciale eenheden opgericht special voor deze veldtocht z.g. Regiment de Marche.
Franciscus Ruskus werd tijdelijk geplaatst in enkele doorgangseenheden.

Tunesië ?

Er is in het Livret Individuel van Franciscus Ruskus geen enkele registratie te vinden die er op wijst dat hij deelgenomen zou hebben aan de veldtocht in Tunesië.

Positions successives

Maintenu en activité par tacite reconduction du contract, pour compter du 10.5.43 en exécution de la A.d.S. No 205/MGS/CAB du 30-1-43 général d’Armee, major Général.

Blijft in dienst door een stilzwijgende verlenging van het contract, met ingang van 10.5.43

^(*) Waarschijnlijk had hij hier de rang van Brigadier en droeg daarom niet de karakteristieke witte overtrek over zijn képi.
Karakteristiek voor de uniformen van de koloniale Franse koloniale troepen gestationeerd in de Sahara zijn de wijde broek (sarouel), de sandalen (chaussures nails réglementaires) en de over de borst gekruiste patroongordels inclusief bajonet.
Met enig voorstellingsvermogen is op zijn rechterborst nog het eenheidsembleem zichtbaar.

1943

Positions successives

Libéré et R.D.C. du Corps le 16.6.43
Dirigé sur le D.M.I. d’Alger, en que d’etre mis a la dispositon des autorités consultaire Neerlandaises.

Op 16 juni 1943 werd Franciscus Ruskus in vrijheid gesteld en uitgeschreven bij het Franse Vreemdelingenlegioen.
Hij werd naar de D.M.I. in Algiers gestuurd om zich daar ter beschikking te stellen van de Nederlandse consultaire autoriteiten.

Rekrutering Noord-Afrika

Op 7 September 1943 bevond hij zich samen met 7 anderen Legionairs van Nederlandse herkomst in een kamp in Algiers in afwachting voor transport naar Engeland.

Res. Kapitein P.W.A. v.d. STEEGc/o Consulaat Generaal derNederlanden28 Rue Michelet – Algiers

Algiers, 7 September 1943
In aansluiting op mijn rapport van 25 Augustus j.l. moge ik Uwe Excellentie volgende berichten;

Voor de 8 Nederlandsche Legionnaires welke zich thans in het Engelsche kamp hier bevinden, heb ik op den 31 Augustus transport geregeld. Zoodat zij op de door den Consul Generaal alhier gehouden, en druk bezochte, receptie aanwezig konden zijn.
Daar den Nederlandschen Militairen in het V.K. op dien dag als regel iets extra’s wordt verstrekt, hetzij in den vorm van een versierde tafel met patisserie, of een dansavond of iets dergelijks, heb ik gemeend ook voor deze Legionnaires iets te moeten doen en hen daarom allen in een restaurant te Algiers een lunch aangeboden, ter viering van Harer Majesteit’s Geboortedag. De stemming onder hen is uitstekend, wat mede te danken is aan de zeer vriendelijke behandeling welke zij van Engelsche zijde ondervinden, waarover zij vol lof zijn. Ik heb er mij persoonlijk in het kamp van overtuigd dat het hun aan niets ontbreekt en kunnen constateren dat de voeding uitstekend en overvloedig is.
De volgende Nederlanders bevinden zich thans in het kamp alhier:

– BOUSCH, Lambert
– OPDORP, Frans van
– RUSKUS, Franciscus
– PISTORIUS, Wilhelm
– HEESAKKERS, Jean Louis
– CENSE, Willy Gerrit
– BÖHMER, Hendrikus ten
– COSMAN, Aäron

(De tijdelijke sergeant LAGAS bewoont, met het oog op zijn werkzaamheden op het Consulaat, een kamer in het Afric Hotel te Algiers).

30 juni 1944 Naturalisatie

Samen met nog 50 andere mannen, hoofdzakelijk voormalige legionairs kreeg Franciscus Ruskus op 30 juni 1944 zijn Nederlandse Nationaliteit terug.

Besluit van 30 Juni 1944 geplaatst in de Staatsblad 4 September 1944.

 39. Franciscus Cornelis Johannes Ruskus, geboren te Breda, den 9en Juni 1912

Koninklijke Nederlandse Brigade “Prinses Irene”

Franciscus Ruskus werd ingedeeld bij Gevechtgroep 1 van de Koninklijke Nederlandse Brigade “Prinses Irene”.
Hij vormde deel van een bemanning van een Ordnance Quick-Firing 6-pounder 7 cwt, of meestal in het kort 6-ponder genoemd Brits 57 mm kanon dat tijdens de Tweede Wereldoorlog diende als primair antitankkanon.

^(a) Foto Parade Amsterdam

HOFM0100324000001

Titel : Feestelijke huldigings-optocht van de Prinses Irene Brigade. Een tank wordt toegejuicht op het Koningsplein
Vervaardiger : Hofman, Jacobus Wicher (1910-1984) Datering 31 mei 1945
Geografische aanduiding Straat Koningsplein.

Het voertuig is een Loyd carrier.
Het Census nummer van het voertuig is helaas niet leesbaar.
Wel duidelijk zichtbaar is het tactisch identificatienummer 110.
Verder zien we voor op de kist een nummer k 309 en op de vooras het nummer 36589.

Info

Bronnen