De ontdekking van een “nieuw” Nederlandstalig boek over het Franse Vreemdelingenlegioen geschreven door een Nederlandse ex-legionair.
De ontdekking
Begin maart 2021 kon een “nieuw” boek aan de lijst met Nederlandse boeken over het Franse Vreemdelingenlegioen worden toegevoegd. Nieuw is hier bewust tussen haakjes geplaatst omdat het boek dateert uit 1886.
Ik kwam het boek op het spoor bij een onderzoek in het digitale krantenarchief Delpher, waarbij ik de woorden “Deserteur” en “Vreemdenlegioen” in de zoekopdracht had gebruikt.
Een van de 209 zo gevonden krantenartikelen was het volgende uit artikel uit “Het vaderland” van 7 oktober 1885:
Binnenkort zullen alhier in druk verschijnen de avonturen van een onderofficier van het regiment grenadiers en jagers, die door lichtzinnigheid met een zijner kameraden de gelederen heimelijk verliet, dienst nam bij het vreemdenlegioen in Algiers, maar zich ten slotte vrijwillig als deserteur bij zijn voormalig regiment aanmeldde.
Een maand later verscheen in dezelfde krant het volgende bericht over dit boek:
«Drie jaar in Algiers, avonturen van een Hollandsch deserteur onder de Arabieren”, door J. N. Susan. Uit de inleiding blijkt, dat men hier met een ware geschiedenis heeft te doen. De deserteur is de schrijver zelf,-die uit ons land vluchtte, dienst nam bij het Fransche vreemdenlegioen, naar Algiers werd gezonden en ten gevolge van de slechte behandeling daar ondervonden ook daar deserteerde. Aanvankelijk teruggevoerd, slaagde hij er in na ongelooflijke ontberingen te hebben doorstaan, Melilla (Spaansch gebied) te bereiken, van waar hij naar het vaderland kon terugkeeren.
Het is jammer dat de stijl van den heer Susan wat gezwollen is.
Zijn werkje is overigens, vooral, maar niet alleen, voor de jeugd, onderhoudend en leerrijk.
De heer G. C. Visser gaf het uit ineen smaakvol linnen bandje gestoken.
In het dagblad “Het nieuws van den dag : kleine courant” van 11 november 1885 werd volgende advertentie voor het boek aangetroffen.
Een zoekopdracht van de volledige titel leverde een groot aantal aanbieders op van herdrukken van het boek. Via Amazon werd een herdruk uit de collectie van The British Library besteld.
Er werd geen aanbod gevonden van een origineel van dit 135 jaar oude boek.
Het boek telt 149 pagina’s en heeft de volgende 16 hoofdstukken:
Inleiding
Op weg naar Rijssel en de dienstneming bij het vreemdenlegioen
Van Parijs naar Marseille
Naar Algerie
Algerie
Het soldatenleven
Op marsch en in ‘t gevecht
De eerste kiemen tot desertie
Mijn eerste desertie
De Travaux publics
In het onderaards kerkerhol
In het kamp te “la Senia” Moord op mijn vriend gepleegd
Het feest der vrijheid
Op weg naar de vrijheid
Verblijf onder de Spanjaarden. Op weg naar huis
Besluit
Wie was J. N. Susan ?
Mogelijk dat het boek aanwijzingen bevat die tot identificatie van J. N. Susan kunnen leiden.
Het enige resultaat wat een zoekopdracht in Open Archieven van de initialen van de voornamen gecombineerd met de achternaam Susan opleveren is de geboorte van een meisje Christina Elisabeth Susan, geboren op 20 augustus 1906 te ‘s-Gravenhage wiens vader de naam Johan Nicolaas Susan draagt. Hij is zonder beroep. De moeder heet Catharina Johanna Menhardt en is ook zonder beroep.