Het lot van P.B.
Het verhaal van eerst drie, later vier Tilburgse jongens die naar het Vreemdelingenlegioen togen, haalde in de zomer van 1956 vrijwel alle landelijke en regionale kranten. Behalve de koppen waren de berichten vrijwel identiek.
De “Nieuwe Tilburgsche courant” berichtte er op 16 augustus 1956 als volgt over:
Vier Tilburgse jongens togen naar het Vreemdelingenlegioen
Een hunner werd afgekeurd en keerde naar Nederland terug
De fiets van zijn baas had hij in Frankrijk verkocht
Twee achttienjarige Tilburgers, P. B. en P. J., hebben het het in hun vakantie, die vorige week dinsdag begon, gewaagd zonder paspoort de grens over te trekken en zich in Lille (Fr.) aan te melden voor het vreemdelingenlegioen.
Zij hadden in hun vermoedelijk van te voren beraamd plan ook hun achttienjarige vriend J. van B., uit Tilburg betrokken, die met hen meeging.
Omdat de laatste echter geen vakantie had viel zijn verdwijning al heel gauw op, zodat zijn vader de recherche ervan in kennis stelde. Aanvankelijk werd alleen gezocht naar J. van B. en tenslotte veronderstelde men dat hij met zijn twee vrienden „ergens” op vakantie zou zijn.
Toevallig werd zondag jl. op last van de Tilburgse recherche te Rotterdam een 20-jarige schoenmaker uit Tilburg, J. M. aangehouden, die van zijn patroon een fiets geleend had en daarmee niet was teruggekeerd. Bij diens aanhouding bleek dat hij de fiets in Frankrijk verkocht had en zich in Lille had aangemeld voor het vreemdelingenlegioen, maar afgekeurd was.
Hij deelde de Tilburgse recherche mede in Lille nog drie andere Tilburgers te hebben ontmoet, die zich ook hadden aangemeld. Die drie bleken bovengenoemde avonturiers.
De vader van J. van B. is daar op gisteren naar Lille gereisd.
Hij heeft getelegrafeerd dat hij met zijn zoon onderweg is naar huis.
Men weet niet of hij ook de andere twee jongens dan wel nieuws van hen zal meebrengen.
Onder de kop “Hij wilde naar het Vreemdelingenlegioen… Ouders ontvoerden zoon tegen zijn zin uit Franse kazerne” berichtte een dag later o.a. De Trouw over wat er in Lille gebeurd was.
TILBURG. 16 aug. — Drie Tilburgse avonturiers, J van B., P. B. en P. J. (18 jaar) hadden zich in Rijssel (Frankrijk) aangemeld voor het vreemdelingenlegioen.
De ouders van J. van B.. die zich maandag naar Rijssel hadden begeven, hadden geen toegang tot de kazerne, die alleen via een valbrug over een diepe gracht bereikbaar is.
Een Pool had medelijden met de huilende moeder en ging de jongens opsporen. Daarop verschenen J. van B. en B. P. die echter niet over de valbrug kwamen, maar de ouders van J. van B. toeschreeuwden, dat ze niet meer terug gingen.
Ze vertelden dat P. J niet in de kazerne was, maar juist voor de aanmelding van gedachten veranderd was en teruggekeerd zou zijn.
De huilende moeder en de zeer ontstemde vader schijnen tenslotte met hulp van de Pool kans gezien te hebben hun zoon J. van B. met geweld in een auto te sleuren, van andere kleren te voorzien en mee naar huis te nemen.
P. B. schreeuwde hen na, dat hij bleef waar hij was en dat ze in Tilburg zijn familie de groeten maar moesten doen.
Van P. J., die naar Tilburg zou zijn teruggekeerd, heeft men nog steeds niets vernomen.
Alle gegevens op een rij waren het dus de volgende Tilburgse jongemannen:
B, P. ( 18 jaar )
J, P. ( 18 jaar ). Naar Tilburg teruggekeerd.
Van B, J. Door zijn ouders in Lille opgehaald.
M., J. ( 20 jaar ). Afgekeurd
Met enige zekerheid was dus alleen P. B. daadwerkelijk in dienst van het Vreemdelingenlegioen gekomen.
1956 In de Nederlandse Bioscopen
In die zomer draaide in de Nederlandse bioscopen o.a. de volgende films over het Vreemdelingenlegioen,
“De tien van het Vreemdelingenlegioen” met Burt Lancaster in de hoofdrol
en “Deserteur van het Vreemdelingenlegioen”, “Drie van het Vreemdelingenlegioen”, “Het Legioen der Verdoemden” en “Het Bataljon der Gedoemden”
Het lijkt een triviaal detail maar decennia nadat deze gebeurtenissen hadden plaats gevonden kreeg ik van oud-legionair Wil van Hooff, Matricule 119036, zijn ongepubliceerde memoires.
Deze gaven een heel ander beeld en effect van deze schijnbaar onschuldige geromantiseerde aandacht voor het Legioen in de jaren ’50 van de 20e eeuw.
In Hoofdstuk 1 van zijn memoires schreef Wil van Hooff het volgende:
September 1957, en schitterend weer in zuid Frankrijk.
Vanaf de hoge muren van het fort St. Nicolas, tuurde ik over de mooie omgeving van de oude haven van Marseille. Er liepen hier in het fort nog een man of twintig rond van verschillende nationaliteiten, meest Duitsers, allen toekomstige legionairs wachtend op verscheping naar Algerije.
Vroeger thuis, hoorde je wel eens verhalen over het vreemdelingenlegioen en via krant en polygoonnieuws in bioscopen werd het legioen in de Algerijnse oorlog belicht.
Ik was zestien en werkte in een metaaldraaierij in Tilburg samen met een goede vriend, Piet de Bakker.
Ik kende hem vanaf mijn veertiende en met nog een paar vrienden trokken we samen op.
Piet was een paar jaar ouder. Een jongen die vol ideeën zat en leuk kon vertellen.
Hij had weer eens iets gehoord of gelezen over het legioen, en vertelde dan vol interesse.
Het klonk mij in die tijd als muziek!
Ze hadden kepie᾽s op, droegen mooie tenue᾽s, het was een hard leger, dat vocht en opereerde in de woeste bergen en Sahara van Noord Afrika.
Ik wist toen nog niets over Indo-China, waar meer dan 10000 legionairs zijn gesneuveld.
Ook gingen soms dieren mee die als mascotte voor de troepen uitliepen tijdens parades. “Machtig mooi man”, vertelde Piet dan.
Er werd volgens hem ook geronseld en eenmaal erin kon je er niet meer weg.
In 1957 nam ik dat voor waar aan.
Dat laatste was anders, bleek later.
Na het uit dienen van je contract kon je vertrekken of bijtekenen.
Die bijtekende bleven voor het avontuur en legioen romantiek, of konden van wegen hun verleden beter in hun vaderland wegblijven.
In de metaaldraaierij in Tilburg kreeg ik ontslag. Ik had een draaibank gemold en de baas uitgescholden. Ik kon anders te werk als leerling cv. monteur.
Piet zag ik nog af en toe, maar na verloop van tijd verdween hij definitief uit het zicht.
Enige tijd later las ik in de krant een stuk over drie Tilburgse jongens, die zich hadden aangemeld via een bureau van het legioen in Rijsel, (Lille) noord Frankrijk.
Twee daarvan zijn door hun ouders uit Lille teruggehaald.
Piet de Bakker ging niet mee terug en bleef in de citadel van Lille.
In Parijs of Marseille tekende hij in 1956 een contract voor vijf jaar in het legioen.
Hij ging naar Algerije waar hij 1958 is gesneuveld, wat ik vernam toen ik er zelf was.
Jammerlijk heb ik hem daar niet meer ontmoet.
[…]
P. B. schreeuwde hen na, dat hij bleef waar hij was en dat ze in Tilburg zijn familie de groeten maar moesten doen.
Piet de Bakker – Petrus Bakkers
Het was mij bij eerdere onderzoeken al opgevallen dat de feiten vermeld in de memoires van Wil van Hooff zeer waarheidsgetrouw waren, met slecht hier een daar een klein verschil in schrijfwijze van een naam of licht afwijkende datum.
Het kon dus haast niet anders dan dat de in de kranten artikelen genoemde P. B. de vriend van Wil van Hooff was, die hij Piet de Bakker noemde.
Omdat Wil van Hooff geschreven had dat Piet de Bakker in 1958 gesneuveld zou zijn, doorzocht ik de Franse Database van tijdens de oorlog in Algerije gesneuvelde Franse militairen.
Een Bakker vond ik niet maar kreeg wel het volgende resultaat:
Peters BAKKERS
Mort pour la France le 16-09-1957 (Algérie)
Né(e) le/en 21-04-1938
19 ans, 4 mois et 25 jours
Mort pour la France. Sources Service historique de la Défense, Caen
Een zoekopdracht in OpenArchieven op de naam Bakkers geboren in 1938 in Tilburg gaf het volgende resultaat:
Geregistreerde
Petrus Franciscus Johannes Isidorus Bakkers, geboren op 21 april 1938 te Tilburg
Johanna Maubach, geboren in 1910
Franciscus Johannes Bakkers, geboren in 1911
Hannelore Bakkers, geboren in 1932
Anna Francisca Elisabeth Bakkers, geboren in 1934
Theodora Petronella Johanna Bakkers, geboren in 1935
Bronvermelding
Regionaal Archief Tilburg
Regionaal Archief Tilburg te Tilburg, Bevolkingsregister
Bevolkingsregister Tilburg 1921-1939, Bron: boek, Deel: 0066, Periode: 1921-1939, Tilburg, archief 0918, inventarisnummer 0066, Inv. nr. G066 1921-1939 Gezinskaarten – deel 66 – bladen 1-999, folio 458
Aangezien de geboortedatum identiek is, is het vrijwel zeker dat de in de krantenberichten uit 1956 genoemde P.B. Petrus Bakkers was, geboren op 21 april 1938 in Tilburg en gesneuveld in dienst van het Franse Vreemdelingenlegioen op 16 september 1957 in Algerije.