Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië

Inleiding

Op 1 September 1939 besloot Frankrijk tot volledige mobilisatie en werd de staat van beleg afgekondigd.
Op 3 September 1939 verklaarde Frankrijk de oorlog met Duitsland.
De toestroom van buitenlandse vrijwilligers om dienst te nemen in het Franse leger was in die dagen, net als bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, groot. In de periode 1 september 1939 tot 25 juni 1940 melden zich ongeveer 80.000 mannen uit meer dan 50 landen. Het aantal Nederlanders bedroeg uiteindelijk ca. 100 man.
Voor meer informatie zie Blog EVDG 1939-1940.

Op 16 september 1939 verscheen er in het dagblad “Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië” het volgende artikel over de mogelijke politieke gevolgen voor Nederlanders die dienst namen in het Franse leger.
Er werd ook al een voorschot genomen op eventuele dienstname van Nederlanders in de legers van andere ” democratische mogendheden”.
Er wordt duidelijk gemaakt dat voor Nederlanders dienst nemen in het Franse leger, meestal bij het vreemdelingenlegioen, vrijwel altijd het verlies van het Nederlanderschap betekende, maar men niet automatisch de Franse nationaliteit kreeg.

Ed. de Neve

Verwezen wordt in het artikel o.a naar het boek van Ed. de Neve “In den Strik”. Hoofdthema in deze roman zijn de gevolgen van het verlies van zijn Nederlanderschap door het in de Eerste Wereldoorlog in vreemde, hier Franse, Krijgsdienst treden.

DIENSTNAME IN FRANSCH LEGER

Nu men uit de telegrammen heeft kunnen lezen dat duizenden vreemdelingen — evenals tijdens den Wereldoorlog — zich hebben aangemeld voor dienstname onder de Fransche Vlag, is er aanleiding de aandacht te vestigen op een werkje, dat verscheidene jaren geleden verscheen en waarin men kennis maakt met de onaangename consequenties, die uit een dergelijke dienstname in een vreemd leger kunnen voortvloeien.
Want onder die duizenden, die zich voor dienstname opgaven, zullen ongetwijfeld, evenals in 1914, ook Nederlanders zijn, terwijl bovendien het thans uitgebroken conflict nog zovele onbekende toekomstige verwikkelingen in zich kan bergen, dat dienstname van Nederlanders in de legers der democratische mogendheden ook in andere delen der wereld dan in Frankrijk geenszins tot de onmogelijkheden behoeft te worden gerekend.

Het werkje, dat wij bedoelen, is dat van Ed. de Neve, „In den Strik”. Het werd indertijd in het Engelsch, Fransch en Nederlandsch geschreven, en het verscheen het eerst in eerstgenoemde taal onder den titel „Barred”.
De Fransche uitgave zou het licht zien onder den titel „Sous les Verrous”, doch tenslotte ging de uitgifte door den betrokken Franschen uitgever niet door, omdat het Fransche nationalistisch gevoel er zich tegen verzette. Of later het boek toch nog in het Fransch verscheen, is ons niet bekend.

De moeilijkheden wat die uitgave betrof kwamen voort uit het feit, dat de inhoud een felle aanklacht is tegen zekere praktijken der Fransche politie.
Het boek bevat de geschiedenis van den Nederlander Van Leeuwen, en vaart onder de vlag een ware geschiedenis te zijn (natuurlijk met fictieve namen). Deze “Van Leeuwen heeft tijdens den wereldoorlog als vrijwilliger voor Frankrijk gevochten, pleegt, nadat hij in de burgermaatschappij is teruggekeerd, een belangrijke fraude, en wordt deswege tot een vrij langdurige gevangenisstraf veroordeeld.

Door zijn aanraking met de Fransche Justitie komt aan het licht, dat hij door zijn dienstname onder de Fransche vlag zijn Nederlandsch burgerschap verloren, doch de Fransche nationaliteit niet verworven heeft, zoodat zn’n gevangenisstraf gevolgd wordt dopr Uitzetting uit Frankrijk. Daar hij echter geen geldige nationaliteitspapieren bezit, wordt htj van het eene land naar het andere gekaatst, tot hij zich tenslotte een valschen. Zwitserschen pas weet aan te schaffen. Het verhaal kan hier verder buiten beschouwing blijven, evenals de misstanden in Frankrijk op politioneel gebied, in verband met hetgeen wij tevoren schreven is vooral de „Inleiding” vac actueel belang. Daarin lezen we 0.a.:

„De lezer zou de vraag kunnen stellen: „Hoe verliest iemand zn’n nationaliteit?” Heel eenvoudig. De Code Napoléon is nog geldig in vele Eturopeesche landen. Deze bevat een bepaling — welke in Frankrijk sinds 1927 is vervallen — dat iemand, die dienst neemt in een leger eener vreemde mogendheid, zijn nationaliteit verliest.” (Hoewel de Code Napoléon in Nederland en Indië niet meer van kracht is, is er toch in de wet op het Nederlanderschap zooveel van overgebleven, dat deze bepaalt, dat de Nederlander, die zonder toestemming van de Kroon (den Gouverneur-Generaal in Indië) zich in vreemden krijgs- of staatsdienst begeeft, zijn Nederlanderschap verliest. »’

Ed. de Neve schrijft verder

„En tenslotte nog een antwoord by voorbaat op de vraag: „Verkrijgt iemand, die gedurende den oorlog voor Frankrijk vocht, niet automatisch de Fransche nationaliteit?”

„Neen, dat is niet het geval. Een Fransche Wet — welke in 1927 een verandering onderging — verhinderde vreemdelingen in het gewone Fransche leger te dienen, tenzij zij in Frankrijk geboren waren en daar steeds hadden gewoond. In dit laatste geval konden zg op één-en-twintig jarigen leeftijd de Fransche nationaliteit aannemen en moeten zij, evenals elke Franschman, den verplichten diensttijd vervullen. Voor de anderen stond slechts het Vreemdelingenlegioen open. Dit geeft hun geen recht op automatische naturalisatie, hoe- Wel zij na hun dienst de Fransche nationaliteit kunnen aanvragen en die dan ook dikwijls verkrijgen.”

„Toen de oorlog uitbrak, kozen duizenden vreemdelingen de partij van Frankrijk, zij werden bij het Vreemdelingenlegioen ingelijfd en velen werden na den oorlog genaturaliseerd. Andere oud-strijders lieten echter een aanvrage daartoe achterwege. Welke voor dezen de moeilijkheden werden, wanneer zij van het eene land naar het andere wilden trekken, laat zich gemakkelijk begrijpen. Met een beetje handigheid en genoeg geld komt men echter over deze moeilijkheden heen. Het is een feit, dat er in Parijs benden bestonden — en wellicht nog bestaan -—, die voor een paar honderd francs elk mogelijk paspoort leverden. Ongelukkigerwijze kan een man, die geen cent op de wereld bezit, zulke personen niet genaken……”

Er mogen nu al eenige wijzigingen zijn gekomen in de Fransche wetten terzake van dienstname door vreemdelingen sinds De Neve de voorgaande opmerkingen schreef, dit neemt niet weg dat de Nederlandsche bepalingen nog in ongewijzigden vorm van kracht zijn gebleven. De talrijken Nederlanders, gevestigd in de uitgestrekte Britsche en Fransche gebieden in Azië, Afrika, Amerika en Australië zowel als onze landgenoten in Nederland en Indië, die uit ideële overwegingen tot dienstname in de strijdende legers der democratische mogendheden zouden willen besluiten, mogen daarom nog eens met nadruk worden gewezen op de hier aangehaalde opmerkingen van Ed. de Neve en in overweging gegeven zich er terdege van te vergewissen, wat de consequenties van een dergelijken stap zouden zijn met betrekking tot hun toekomstigen politieken status. Hoogst onaangename ondervindingen zullen hun anders later zeker niet bespaard blijven. Men vergete toch vooral niet dat, vechtend in de Fransche gelederen, men in zijn hart Nederlander kan blijven, doch dat de letter van de wet daarmede geen rekening houdt.

Van der Kop

Wij willen hierbij aantekenen, dat ook thans nog geldt dat een vreemdeling, die dienst neemt in het Fransche leger, niet automatisch de Fransche nationaliteit krijgt.
Hij dient daartoe een aanvraag in te dienen.
Indien een vreemdeling tot het Fransche leger is toegelaten, krijgt hij zeer gemakkelijk ook de Fransche nationaliteit.

Red. Nieuws.