Inleiding
Bij een zoektocht naar artikelen verschenen tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederlandse kranten over Generaal De Gaulle en het deel van het Franse Vreemdelingenlegioen dat meevocht met de Vrije Fransen, kwam ik het volgende artikel tegen in Soerabaijasch handelsblad van 16 augustus 1941.
Het betreft een interview met François Baron, de vertegenwoordiger van De Gaulle in het Verre Oosten.
Naast een pleidooi voor de zaak van de Vrije Fransen, noemde hij ook dat drie Nederlanders zich bij hem gemeld hadden voor dienstneming in het leger van de Gaulle en dat deze Nederlanders in September 1941 naar het front zouden vertrekken.
Wie waren deze Nederlanders en werden zij ingedeeld bij het Vreemdelingenlegioen of bij een van de andere eenheden van de Vrije Fransen?
WERKEN EN STREVEN DER VRIJE FRANSCHEN.
Grote waardering voor Hollandsche steun aan
France Quand Même.
Nederlandsche vrijwilligers naar De Gaulle’s leger
Wij hadden, aldus het „Bat. Nieuwsblad”, een onderhoud met de heer Baron, de vertegenwoordiger van De Gaulle in het Verre Oosten, die, naar wij reeds mededeelden, hier voor een kort verblijf vertoeft om zich op de hoogte te stellen van de werkzaamheden van het Comité France Quand Méme in Nederlandsch-Indië.
De heer Baron heeft ons daarbij uitvoerig ingelicht over de organisatie van France Libre in het algemeen en van haar afdeelingen in het Verre Oosten, waarvan hij de algemene leiding heeft.
Het was met veel voldoening, dat wij vernamen, hoe de zeer grote meerderheid van de Fransen In dit deel van de wereld zich achter de Gaulle heeft geschaard. Dit is zowel het geval in China, Thailand, de Phllippijnen, Malakka als in Nederlandsch-Indië. De stemming onder mijn landgenoten in deze landen is geestdriftig voor het Vrije Frankrijk, verklaarde de heer Baron. De voornaamste afdelingen in het Verre Oosten zijn Singapore, Kuala Lumpur, waar verscheidene Fransen werkzaam zijn bij de tinmijnen, Hongkong,—Shanghai,—Manilla en Batavia.
Ook in Peking en Tientsin zijn vele Vrije Fransen, maar zij vormen daar geen aparte organisatie vanwege de politieke moeilijkheden, die hieruit zouden voortvloeien: immers deze steden liggen in het door de Japanners bezette gebied en bovendien bevinden zich hier Franse concessies, die onder de jurisdictie van Vichy staan. Het contact met deze losse groepen is uiteraard zeer bezwaarlijk, ofschoon wij natuurlijk wel weten hoe de verhoudingen daar zijn.
Indo-China.
— Hetgeen ons bijzonder Interesseert is de stemming In Indo-Chlna. Daarover hooren wij hier vaak tegenstrijdige berichten.
– Wel, zie de heer Baron. Ik kan u de verzekering geven, dat de invloed en de aanhang van De Gaulle in onze grote Aziatische kolonie zeer groot is. I
In Cochin-china zijn zeker negentig procent van de Fransen voor de generaal en dus tegen Vichy.
Ik zeg u niet iets wat ik wens, maar wat we zeker weten en dat we in Singapore zeer goed geïnformeerd zijn over de dingen, die in Indo-China gebeuren.
In Hanoi is de toestand enigszins anders omdat de meerderheid van de Europese bevolking er uit ambtenaren bestaat, lieden voor wie het pensioen de voornaamste overweging uitmaakt. Vooral onder oudere ambtenaren is Vichy sterk vertegenwoordigd. Het lijkt ons om bepaalde redenen beter hier niet alles weer te geven van hetgeen de heer Baron ons over de toestand in Indo-China vertelde; genoeg zij het te vermelden, dat het hoogst Interessant was.
Verrassingen uit deze richting moeten zeker niet uitgesloten worden geacht.
— Wat zijn uw werkzaamheden eigenlijk? vroegen wij.
— Zij zijn veelomvattend. Mijn voornaamste taak is onder de Fransen In het Verre Oosten het nationaal geweten—wakker-te schudden, hen te doordringen van het besef, dat hun een zeer belangrijke rol is toebedeeld in de kruistocht van de vrije mensheid tegen het afschuwelijke nazidom.
Het beginsel Is natuurlijk eenvoudig, maar aan de uitwerking van deze idee zijn vele werkzaamheden van praktische aard verbonden.
Slechts één doel
Wij doen niet aan politiek. Wij hebben slechts één doel: Frankrijk te bevrijden van zijn onderdrukkers en aan de offers, die wij voor de gemeenschappelijke zaak der democratieën brengen, het recht te ontlenen straks deel te hebben aan de organisatie van den vrede.
Wij voelen ons hecht verbonden aan de Britten, de Hollanders en de andere geallieerden.
Dan hebben wij nog een andere taak op ons genomen, die wij door daden tot uitvoering moeten brengen: aan de wereld de overtuiging bij te brengen, dat Vichy iets heel wat anders is dan Frankrijk: Vichy is Juist de tegenstelling van Frankrijk.
De wereld moet weten, dat het Franse volk niet gecapituleerd heeft, dat dit volk van zijn ware gevoelens niet kan doen blijken omdat het gemuilkorfd is door de Gestapo en de politieke politie van Darlan, de man, die ten eeuwigen dage in de Franse geschiedenis bekend zal staan als de Franse Qulsling.
De haat tegen Vichy
— U bent dus ook overtuigd, dat de meeste Fransen In Frankrijk in hun gevoelens vijandig staan tegenover Vichy?
— Dat lijdt niet den minsten twijfel. Dagelijks krijg ik hiervan nieuwe bewijzen door de talloze, Fransen, die uit Frankrijk gevlucht zijn en zich bij onze beweging aansluiten.
In Singapore komen vele van deze vluchtelingen, gdie,«Jch a!s;Tyrfywfflfgec;irrtKjiet.wv» ‘ “”legioen-van De Gaulle melden; U moest eens horen wat zij mij vertellen van de toestand in het moederland, hoe diep de haat is, die in alle geledingen van mijn volk leeft tegen de verraders van Vichy.
Frankrijk en Vichy… Welk een contradictie is in deze begrippen besloten.
Wij, Vrije Fransen, pretenderen de ware Franse geest te vertegenwoordigen, wij zijn het die trouw zijn gebleven en trouw zullen blijven aan onze geallieerden, trouw aan onze roemrijke geschiedenis en aan onze doden.
De Gaulle’s leger
— Hoe is het eigenlijk met het legioen van De Gaulle gesteld?
— Het gaat alles naar wensen. Het legioen groeit dagelijks.
In Singapore melden zich geregeld Fransen om als vrijwilliger dienst te nemen In het leger der Vrije Fransen.
– Worden alleen Franschen tot dit leger toegelaten?
– Neen, ook vreemdelingen. De Gaulle heeft daarom ook een Vreemdelingenlegioen ingesteld.
Maar vreemdelingen, die de Franse taal volkomen beheersen, Franse scholen hebben bezocht dan wel zich : op bijzondere wijze voor Frankrijk verdienstelijk hebben gemaakt, worden door ons als Fransen beschouwd en nemen dan ook als Fransen dienst in het leger van de generaal.
Nederlanders
Te Singapore hebben zich juist drie Nederlanders bij mij gemeld voor dienstneming in het leger van de Gaulle.
Dit is geschied met toestemming van de Nederlandse consul-generaal aldaar.
Zij vertrekken den 1sten September naar het front.
— Hoe zijn de betrekkingen tussen uw organisatie en de Engelsen?
Zij kunnen niet beter zijn dan zij zijn.
Er bestaat tussen ons een zeer hartelijke verstandhouding, een samenwerking, die niets te wensen overlaat.
De Entente Cordiale is niet dood zij leeft voort in het samen gaan van Britten en Vrije Franschen.
[…]
Onderzoek
In de online database van de 62,598 Vrije Fransen is het o.a. mogelijk te zoeken op locatie van in dienst treden.
De locatie Singapore resulteert in 5 namen, waarvan er 3 dienst genomen hebben in 1941.
Het zijn echter geen Nederlanders.
5 personnes trouvées parmi 62598 Français Libres
Nais.-Déc. Engagement Origine ou nat. Unité
1 | Ducorps ( Louis ) MPF | 1913-1943 | 1940 / Singapour | Orient | FAFL / Lorraine
2 | Esnault ( Jacques Fernand Joseph Désiré ) MPF | 1913-1942 | 1941 / Singapour | Metropole | FAFL / Alsace
3 | Querville épouse Madden ( Monique Marie ) | 1926 | 1943 / Singapour | Orient | FNFL /
4 | Ravix ( Raoul Joseph ) | 1905-1986 | 1941 / Singapour | Orient | Terre DFL – Moyen Orient /
5 | Tolmé ( Louis Pierre ) | 1918-2003 | 1941 / Singapour | Pacifique/Indien | FNFL / marine de guerre
Mogelijk betreft het volgende drie Surinaamse mannen:
“Op 11 februari 1941 verlieten drie Surinaamse jongens, Albert en Leonard Tixier en Louis Wibaut met de manschappen van Commandant Chandon Suriname om zich aan te sluiten bij de strijdkrachten van het Vrije Frankrijk”
Een verklaring zou kunnen zijn dat de zich in Singapore gemeld hebben, maar formeel pas in dienst gegaan zijn op een andere locatie.
Bij Louis Wibaut staat b.v., helemaal geen lokatie vermeld.
Louis Wibaut
Naissance : 16 juin 1920 – Rio
Homologué FFL
Dossier administratif de résistant : GR 16 P 602865
Albert en Leonard Tixier, namen beide al in Juli 1941 dienst bij de Vrije Franse in Syrie.
Als zodanig lijkt de kans klein dat zei behoorde tot deze groep van drie mannen die zich in 1941 bij Baron meldden.