Naast twee legionairs is een Nord Noratlas vrachtvliegtuig te zien met registratie F-OBDX van Air Algerie.
Inleiding
In 1959 kreeg fotograaf Sem Presser toestemming van Generaal Gardy, inspecteur-generaal van het Franse Vreemdelingenlegioen een reportage te maken over het Vreemdelingenlegioen.
In de periode rond juli 1959 bracht Presser vijf weken door in Algerije en bezocht daar de verschillende garnizoenen van het Legioen. Hij maakt er honderden foto’s. Een uitgebreide reportage hierover verscheen vanaf 17 oktober 1959 in vier delen in het blad REVUE onder de titel: Sem Presser in het Vreemdelingenlegioen
In zijn reportage beschreef Sem Presser ook enkele ontmoetingen met Legionairs van Nederlandse herkomst.
Hun namen werden in de meeste gevallen aangepast.
In eerdere posts bestede ik al aandacht aan deze bijzondere reportage, zie:
Sem Presser in het Vreemdelingenlegioen
en
De legionnaires van Sem Presser
Focus; tiendaagsch fotoblad
Op 5 oktober 2023 vond ik het volgende artikel betreffende Sem Presser zijn reportage over het Vreemdelingenlegioen in het fotoblad Focus van 9 juli 1960.
[ Focus; tiendaagsch fotoblad voor Groot Nederland-officieel orgaan van de Rotterdamsche Amateur-Fotografen Vereeniging “Rotterdam” en van “De Haagsche Amateur-Fotografen Vereeniging”, jrg 45, 1960, no. 14, 09-07-1960 ]
De titel was “Sem Presser een nieuwe Marco Polo bij het vreemdelingenlegioen”. De schrijver van het artikel maakt een vergelijking tussen Marco Polo en Sem Presser en schrijft daarna uitvoerig over het leven van Sem Presser.
Zoveel zelfs dat hij op een gegeven moment schreef:
“Terwijl u dit allemaal leest (als u het leest) hebt u zich natuurlijk afgevraagd wat dit verhaal met de daarbij gevoegde foto’s te maken heeft. Eigenlijk niets”.
Dit deel van het artikel sla ik daarom ook maar grotendeels over.
Interessant om de daarna genoemde feiten over deze toch wel opmerkelijke reportage, met unieke foto’s van het vreemdelingenlegioen, te lezen.
Als dit exemplaar van Focus onder de ogen komt van 100.000 lezers (laten we eens zo optimistisch zijn) dan hebben 99.999 lezers eerst de foto’s bekeken voor en aleer zij deze tekst in zich gingen opnemen. Als zij die tekst tenminste de moeite waard vinden- Meestal komt men er niet aan toe. Misschien, als de foto’s indringend genoeg en de onderschriften veelbelovend zijn, intrigeren ze voldoende om de behoefte aan méér informatie te stimuleren.
De man die ze maakte vindt men hierbij afgedrukt, zittend op een kameel en achter dat dier ziet men een gevechtsauto. Daarmee is een deel van hef verhaal al verteld. Sem Presser maakte een reportage van het Vreemdelingenlegioen. Wie de foto’s bekijkt en even nadenkt over het onderwerp, ziet in zijn fantasie de hele rest van deze avontuurlijke foto-reportage.
Marco Polo moet zo’n soort figuur zijn geweest. Maar Marco’s vader was puissant rijk en dat was Pa Presser zeker niet.
[…]
Sem Presser vertelt over de reportage van het Vreemdelingenlegioen
[…]
Het is slechts een zeer klein deel van de honderden internationale reportages die Sem Presser de laatste jaren heeft gemaakt. Toen we hem toevallig in Amsterdam aantroffen, want hij komt hoogstens een paar weken per jaar naar Nederland en hij woont aan de Franse Rivièra, was hij wel bereid iets van zijn werk te vertellen, maar hij had toevallig alleen deze ene reportage bij de hand.
De reportage van het Vreemdelingenlegioen. En na Amsterdam was hij voornemens een reportage te maken van de Trans-Siberische spoorlijn en dan door naar China, (Moskou-Peking, net als Marco Polo). En hij komt subiet terug met edelstenen, want hij verstaat zijn vak.
Wat betreft het Vreemdelingenlegioen. Dat ging zo. Wekenlang praten met de instanties in Parijs. Voorwaarden bespreken, instructies bestrijden. ,Je kunt geen foto’s van het Vreemdelingenlegioen maken als ze je verbieden gezichten te fotograferen. Het gezicht van de mens is onmisbaar in de fotografie van Sem Presser. Dus vocht hij al die weken door, voordat hij zich meldde in Sidi Bel Abbes, hoofdkwartier van het Vreemdelingenlegioen. Hij begon daar amicaal aan te pappen met ,mon capitain’, welke capitain een général bleek te zijn. Maar je kunt het aan Presser overlaten om zo’n vergissing te herstellen. Hij werd dikke vrienden met de jongens van het legioen en heeft dagen èn nachten met ze doorgezwetst zonder één foto te maken. Daarna trok hij met ze de woestijn in, in verschrikkelijke jeeps, onder een verzengende zon.
Pas toen men hem als een der hunnen beschouwde, is hij voorzichtig wat begonnen te fotograferen. lets van de opleiding, iets van het werk, iets van de ontspanning. Hij wist toen welke jongens in het legioen waren gegaan omdat ze een brommer hadden gejat, of omdat ze ruzie hadden gekregen met hun vrouw, of omdat hun eergevoel zich ergens tegen had verzet en het ze ,allemaal niets meer kon schelen’. Ze hadden het hem zelf toevertrouwd en daarom was hij hun vriend. Daarom lieten ze hem zijn gang gaan.
Duizend foto’s maakte Presser van het Vreemdelingenlegioen. Er kwamen 1356 nabestellingen. Die heeft hij natuurlijk uitbesteed. Maar alle andere ontwikkelde hij en drukte hij zelf. ,Ze hebben me in het vliegtuig dat over de woestijn vloog moeten vastbinden, omdat ik anders meegezogen zou zijn door de luchtstroom. De Arabieren wilden beslist niet worden gefotografeerd. Die kiekte ik dus ,om het hoekje’. Of ik kroop achter een krant. Alle trucjes die ik in de loop der jaren heb geleerd, paste ik toe.
Maar heet dat het er was! Vijftig graden. En een dorst! Negen liter vocht per dag moest je hebben. En twee Rolleiflexen volkomen onbruikbaar door zand en stof. Geen nacht geslapen, omdat er telkens weer iemand aanklopte aan mijn kamer die raad vroeg. Door de hitte raakten de sluiters onklaar.
Alles koekte aan elkander. Foto’s bevroren in de ijskast, omdat ik niet rekende op de vochtigheidsgraad. Kleurenfoto’s opgestuurd naar Zwitserland. . . Om kort te gaan: een Marco Polo-bestaan, een Marco Polo-avontuur met als resultaat goud en edelstenen, juwelen van fotoreportages . . .
Foto technische details
En als de Focus-lezers nu nog willen weten welk materiaal Sem Presser gebruikt en hoe hij zijn materiaal afwerkt: Hij gebruikt uitsluitend HPS. iedereen verklaart me voor gek, maar ik heb geen korrel.’ Voor films en papier geen voorkeur. In dit geval nam hij Frans Kodak-papier. Hij ontwikkelt alleen in Metol en natriumsulfiet; 75 gr. metol, 100 gr. natriumsulfiet op 10 liter water. Aanvullend dan. Hij ontwikkelt tussen de 16 en 30 graden en dat is echt waar. Wat het glanzen betreft: daarvoor gebruikt Presser een ouderwetse mangelwringer om de glansplaat ,af te kwetsen’. Hij maakt maar één afdruk per negatief.
Bijzonderheid: mevrouw Presser (Joke) houdt alles bij en zorgt onder meer dat de contactjes altijd behoorlijk met Oost-Indische inkt genummerd zijn.
Zij zorgt ook, dat van tijd tot tijd de indolentie, die een gezond mens, aan de Rivièra wonend, soms bevangt, ook haar heer gemaal eens bevangt. Want anders zou hij aan dit meervoudige Marco-Polobestaan ten onder gaan.
Theo Ramaker.
Bijschriften van de bij het artikel geplaatste foto’s
Een fotografische edelsteen, overgehouden van een Marco Polo-avontuur
Legionnairs onder elkaar, mèt gezichten [ Negatief nummer 29638 ]
Gewapend met camera
Hij was hun vriend en daarom lieten de legionnairs Sem Presser zijn gang gaan
Een vrachtkist midden inde Sahara
Patrouillelopen in het ochtendgloren
Vastgesjord in een vliegtuig bij 50 graden boven de woestijn