Inleiding
Het artikel “Nederlanders in vreemde krijgsdienst tijdens de Eerste Wereldoorlog. Niks Neutraal!” van Ruud Westerink werd op 27 augustus 2023 gepubliceerd bij het online geschiedenismagazine Historiek.
Via zijn Linkedin page komen we te weten dat artikel gebaseerd is op zijn onderzoek voor zijn gelijknamige bachelorscriptie dat werd gepubliceerd in “De Grote Oorlog, Kroniek 1914-1918” in 2017.
Het artikel begint met een mooie foto van de plaquette ter nagedachtenis aan de Nederlandse legionairs die zijn omgekomen in de Eerste Wereldoorlog. Deze plaquette bevindt zich op een van de muren van het Dôme des Invalides in Parijs.
De onthulling van deze gedenksteen vond plaats in 1931. Het “Twentsch dagblad Tubantia en Enschedesche courant” schreef er op 4 september 1931 als volgt over:
IN FRANKRIJK GEVALLEN NEDERLANDSCHE VRIJWILLIGERS.
Een gedenksteen te Parijs.
PARIJS, 4 Sept. (V.D.) In het begin van de volgende maand zal te Parijs de onthulling plaats hebbei van een gedenksteen ter herinnering aan de vele gedurende den oorlog in Frankrijk gevallen Nederlandsche vrijwilligers. Deze gedenksteen zal worden geplaatst in de galerij van de „Cour d’Honneur” van het Palais des Invalides te Parijs. Het opschrift op dezen steen zal luiden:
1914 — 1918 En souvenir des nombreux engagés volontaires Hollandais tombés pour la France au cours de la guerte La France reconnaissante.
(Vertaald: Ter herinnering aan de talrijke Hollandsche vrijwilligers, gevallen voor Frankrijk, gedurende den oorlog. Het dankbare Frankrijk.)
Tusschen de beide jaartallen zal het oude Nederlandsche wapen worden gebeiteld.
Het geheele ontwerp is belangeloos uitgevoerd door Prof. Huib Luns. De gedenksteen is te klein om alle namen der gevallen Nederlanders te bevatten.
Er zijn comité’s’ gevormd te Parijs en Amsterdam, die zich met het plaatsen van den steen hebben belast. Deze comité’s beschikken echter evenmin over een eenigszins volledige lijst der namen van de gevallen Nederlanders. Het ligt in de bedoeling een zo volledig mogelijke lijst samen te stellen en deze aan te bieden aan den directeur van het Palais des Invalides, om in de archieven te worden bewaard.
Zij, die namen kennen van in Frankrijk tijdens den oorlog gevallen Nederlandsche vrijwilligers, worden verzocht deze te willen mededeelen aan den secretaris van het Comité in Nederland, mr. N. J. C. M. Kappeyne van de Coppello, Keizersgracht 311, Amsterdam-C.
Het artikel gaat verder met een citaat van uit het dagboek van Jerome Preston, een Amerikaanse ambulancechauffeur:
“On a trip to Vadlaincourt [Vadelaincourt], I had a Dutchman of the Foreign Legion in the front seat with me.
He said 450 of his countrymen had enlisted at the beginning of the war, of whom only 40 are left.”
Na een korte algemene inleiding gaat het artikel verder met een beschrijving van Nederlandse vrijwilligers per land, te beginnen bij Frankrijk, waar het voornamelijk Nederlanders betreft die dienden in het Franse Vreemdelingenlegioen.
Veel Nederlanders die zich aanmeldden bij de Franse strijdkrachten studeerden of werkten al in Frankrijk en vonden, net als de Nederlandse legionair Arthur Knaap, dat het hun plicht was om voor hun tweede vaderland te vechten.
Daarnaast werd aan iedereen die dienst zou doen bij de Franse strijdkrachten de mogelijkheid geboden om via een verkorte procedure de Franse nationaliteit aan te vragen. Overigens was er ook een minder heroïsch motief: met de toenmalige spionnenkoorts in het achterhoofd ging de Franse regering nogal rigoureus te werk met het interneren van ‘verdachte vreemdelingen’.
Buitenlanders stonden al snel onder verdenking en verkozen militaire dienst boven mogelijke gevangenschap.
De meeste schattingen over het aantal Nederlanders in Franse dienst komen uit op ongeveer vijfhonderd, hetgeen correspondeert met het inleidende citaat van Jerome Preston.
[ Op basis van mijn onderzoek is dit aantal wat aan de hoge kant en dienden niet meer dan ca. 200 Nederlanders in het Franse leger, voornamelijk in het Vreemdelingenlegioen ] Zie Nederlanders 1914-1918
Volgens een Franse wet uit 1870 werden niet-Fransen uitsluitend bij het vreemdelingenlegioen ingedeeld. Nederlanders kwamen daar in principe ook terecht. Het vreemdelingenlegioen bestond echter alleen uit infanterie-eenheden, waardoor het er alle schijn van heeft dat Nederlanders met bepaalde kwaliteiten soms bij bijvoorbeeld de luchtmacht werden geplaatst. Zo vlogen de Nederlanders Georges de Ram, Siebrand Koning en Jonkheer Frederik Lodewijk van Riemsdijk alle drie als gevechtspiloot voor de Fransen.
Desire Imandt
Op 13 april 1915 stuurde de Nederlandse gezant in Parijs een brief naar de minister van Buitenlandse Zaken. Het onderwerp betrof de in Hulst geboren soldaat Desire Imandt die al voor de oorlog in dienst was getreden bij het Franse leger, maar nu verzocht of hij terug mocht keren naar Nederland.
Hoewel Imandt al te horen had gekregen dat hij als deserteur zou worden beschouwd (hij was dienstplichtig in het Nederlandse leger) en dat hij door in vreemde krijgsdienst te gaan de Nederlandse nationaliteit had verloren, wilde hij toch graag terugkeren. […]
Dat er in deze periode een briefwisseling was geweest tussen de Nederlandse gezant in Parijs en de minister van Buitenlandse Zaken over Nederlanders in Franse krijgsdienst was mij al langer bekend.
De naam van Desire Imandt zag ik echter voor de eerste keer. Vrijwel zeker diende hij in het Vreemdelingenlegioen.
Zeer waarschijnlijk betreft het hier de op 26 november 1888 in Hulst geboren Desiré Willem Imandt [1].
Hij was een zoon van Norbertus Johannes Imandt en Louisa Angelika De Pauw.
Zijn ouder waren op 1 februari 1888 te Hulst getrouwd.
Op 22 mei 1900 overleed zijn moeder in Terneuzen.
Zijn vader trouwde opnieuw op 8 augustus 1901.
In 1901 vertrok Desiré Imandt naar Belgie [4]
Op 14 maart 1908 kwam hij vanuit Antwerpen in Terneuzen wonen.
Naar verdere informatie over Desiré Imandt zijn tijd in het Franse leger wordt nog gezocht.
Van Franse leger naar Belgische leger.
Wel werd in een Belgisch archief aangetroffen een oudstrijder aan :Désiré W IMANDT.
Rang ou Grade : Carabinier Compagnie : Deuxieme. Décoration : Ancien Combattant – décoré de La Croix du Feu après guerre.
Het kwam niet vaak voor maar van enkele uit Nederland afkomstige legionairs is bekend dat zij tijdens de Eerste Wereldoorlog dienst namen in het Belgische leger.
In de database van Belgische militairen vinden we inderdaad een bevestiging dat het hier Desire Imandt betreft
[1] Gemeentearchief Vlissingen, Bevolkingsregister. Bevolkingsregister Vlissingen 1900-1910 deel I, J1-2, 1900-1910, Vlissingen, archief 434, inventarisnummer 541, folio 11
[2] Zeeuws Archief te Middelburg, BS Overlijden. Terneuzen overlijdensakten burgerlijke stand, Terneuzen, archieftoegang 25, inventarisnummer TNZ-O-1900, 1900, aktenummer 71
[3] Source : Livre d’Or de la Carte du Feu (Guldenboek der Vuurkaart), édition J. Rozes, Bruxelles, 1934
[4] Immigration Desire Guillaume IMANDT En 1901 Antwerpen, Belgium
Détails Desire Guillaume IMANDT
Naissance En 1888, Hulst,
Autres informations Référence n° BE_ark:/61903/1:2:SMHN-D84 Source du relevé : Registres Matricules, Anvers, Belgique, 1840-1930