“In Afrika zijn zij het voorwerp geweest der verachting van den Fransen krijgsman, in wiens vermoeienissen en gevaren zij gedeeld hebben; doch neen, zij hebben meer dan in hun gevaren gedeeld, want hen heeft men steeds aan de spits gesteld, ter bestrijding van den Afrikaan; bij schaarste van verpleging, zijn hun wonden onverbonden gebleven; wanneer de leeflogt schraal aankwam, zijn zij de eersten geweest, die gebrek hebben geleden: zij hebben het dus veel erger gehad dan de Franse krijgslieden”
Zo werden de ervaringen van “den Duitscher, den Hollander, den Belg” die in het Franse Vreemdelingenlegioen in Algerije gediend hadden in het artikel de “TERUGKEER der MANSCHAPPEN van het LEGION ETRANGERE” in de Utrechtsche Provinciale en stads courant van 8 Mei 1840 beschreven.
Deze mannen keerden dan tenminste nog terug al werden ze volgens het krantenartikel niet met gejuich ontvangen. Veel Legionairs waren in Algerije gestorven en het merendeel zeer waarschijnlijk niet in het gevecht, ondanks dat ze vaak aan voorste front vochten, maar ten gevolg van infectieziekten.
[ Das illustrierte Soldatenbuch : Erlebnisse und Mittheilungen aus dem Soldatenleben im Krieg und Frieden ; den Erinnerungen des alten Generals und seines Waffengenossen
Autor: Berndt, R., von. Ort: Leipzig Verlag: Verlag von Otto Spamer Erscheinungsjahr: 1854 ]
Volgens Frederik Rijkels [1] hadden infectieziekten tot de eerste wereldoorlog veel invloed op het verloop van conflicten. Oorlogsgebieden , belegerde steden hadden veel last van besmettelijke ziekten, maar ook legerkampen waren microbiële broeinesten. Sterfte onderweg naar het slagveld bleef dan ook tot de eerste wereldoorlog de belangrijkste doodsoorzaak voor soldaten.
De Amerikaanse Historicus Douglas Porch heeft in zijn “The French Foreign Legion A Complete History” uit 1991 voor het eerst getallen gepubliceerd over hospitaal opname en sterfte door ziekte, zie Tabel 1.
| Jaar | Sterkte | Hospitaal | % | Overleden | % |
| 1836 | 719 | 284 | 40 | 134 | 19 |
| 1837 | 2095 | [-] | [-] | 286 | 14 |
| 1838 (nov) | 2743 | 221 | 8 | 102 | 4 |
| 1839 (oct) | 2850 | 427 | 15 | 256 | 9 |
| 1840 (oct) | 4150 | 1016 | 24 | 136 | 3 |
| 1841 | 2779 | 639 | 23 | 204 | 7 |
| 1842 (nov) 1ere RE | 2436 | 273 | 12 | 177 | 7 |
| 1843 (nov) 1ere RE | 2482 | 347 | 14 | 156 | 6 |
| 1844 (nov) 1ere RE | 2764 | 245 | 9 | [-] | [-] |
| 1844 (sep) 2e RE | 2726 | 294 (1482 koorts) | 11 | [-] | [-] |
| 1845 (sep) 1ere RE | 3129 | 290 | 9 | [-] | [-] |
| 1845 (nov) 2e RE | 3285 | 261 (2046 koorts) | [-] | [-] |
Sterkte van het Vreemdelingenlegioen, opnames in het hospitaal, sterfgevallen
Over de gehele periode van 1836 tot en met 1845, kwam op zijn minst 10% van de manschappen in het hospitaal terecht en overleed bijna de helft van hen aldaar.
Sterfte door ziekte kwam ook bij andere Franse eenheden in Algerije voor maar het Legioen werd zwaarder getroffen, volgens Porch omdat het meestal de ongezondere garnizoensplaatsen kreeg toegewezen.
Zoals bijvoorbeeld Djidjelli, deze stad werd begin 1839 ingenomen en in mei 1839 werd er een garnizoen gestationeerd waaronder 683 man Infanterie van het 1er bataillon de la légion étrangère.
Djidjelli, Clemens Lamping
De uit Noord Duitsland afkomstige legionnaire Clemens Lamping schreef in zijn boek “Erinnerungen aus Algerien” ,dat de periode 1840-1842 behandeld, er als volgt over:
Alhoewel Dschigeli ongeveer op dezelfde breedtegraad ligt dan Algiers, is het er veel warmer en ongezonder. Door koorts was bijna de helft van het Garnisoen ongeschikt voor dienst, wat de dienst voor hen die wel gezond zijn, dubbel zo zwaar maakt.
De drukkende hitte heeft een bijzonder effect op alle nieuwkomers, wiens kracht hen iedere dag een beetje meer verlaat, en mannen voorheen sterk als leeuwen, kruipen vooruit met gele gezichten en stemmen als kinderen.
Iedere morgen voor het aanbreken van de dag worden zeven of acht lichamen in het geheim de stad uit gebracht.
Nederlandse legionnaires in Algerije overleden aan ziekte 1839 – 1851
Door de vergaande digitalisering van archieven worden nu steeds meer namen van Nederlandse mannen bekent die in het Vreemdelingenlegioen gediend hebben, met name ook door de toenemende belangstelling voor stamboomonderzoek. In tegenstelling tot wat nog vaak wordt aangenomen, melden de Franse Autoriteiten keurig het overlijden aan de gemeente waar de overleden Legionair geboren was. Snel ging dit echter niet, gemiddeld duurde het een jaar en vaak ook wel eens twee jaar, voordat het bericht van overlijden aankwam.
| Naam | Voornaam | Leeftijd | Plaats | Rang | Eenheid | Datum van Overlijden | Plaats van Overlijden |
| Middelwijk | Johannes | 21 | Vlissingen | Fuselier | 27 februari 1839 | Djidjelli | |
| Lang | Charles | 24 | Vlissingen | Fuselier | 4Bat 1Cie | 21 oktober 1839 | Djidjelli |
| Beltzer | Antoine, Samuel | 21-02-1817 | Nijmegen | Fuselier | 1Bat 5Cie 6822 | 14 augustus 1840 | Algiers |
| Kran | Wilhelm | Gendringen | Fuselier | 3Bat 5Cie | 6 november 1840 | Bougie | |
| Beckers | Dieudonné Lambert | 30 | Fuselier | 4Bat 1Cie | 20 december 1840 | Mustapha | |
| van Loo | Bernard Jacob | 26 | IJzendijke | Fuselier | 22 december 1840 | Bougie | |
| Boone | Henri | Elburg | Fuselier | 11 januari 1841 | Bougie | ||
| Kuijpers | Arij | 24 | Vlissingen | Voltigeur | 3Bat | 16 maart 1841 | Djidjelli |
| Deming | Antoine | Herwen en Aerdt | Grenadier | 25 juli 1841 | Algiers | ||
| Vinvlet | Henri | 28 | Vlissinger | Fuselier | 15 februari 1845 | Mostaganem | |
| Loeil | Julien | 28 | Koewacht | Fuselier 6286 | 24 januari 1846 | Daïra | |
| van Es | Abraham | 22 | Goes | Fuselier | 6 mei 1846 | Oran | |
| Honings | Adrianus | 15-04-1816 | Son | Grenadier | 1RE 2Bat | 1 December 1846 | Orleanville |
| Jean Théodore Nollen | Jean Théodore | Tiel | Fuselier | 26 december 1846 | Oran | ||
| Andries | Armand Jean | 24 | Middelburg | Fuselier | 5 januari 1847 | Oran | |
| van der Pol | Antoine | Fuselier | 1RE 1Bat 3Cie | 19 januari 1847 | Oran | ||
| Derksen | Joseph | Angerlo | Fuselier | 1RE 3Bat 1Cie | 28 maart 1847 | Oran | |
| Schuurman | Jean Bernard | 15-07-1824 | Deventer | Fuselier | 16 september 1847 | Daija | |
| Henrij | Robert | Gendringen | Fuselier | 19 oktober 1847 | Oran | ||
| Peters | Henri | 25 | Deventer | Fuselier | 21 november 1847 | Oran | |
| Geldof | Jean | 32 | Middelburg | Fuselier | 17 januari 1848 | Bone | |
| Brower | Jan | Rheden | Fuselier | 1 Maart 1848 | Oran | ||
| Kouwijzer | Clément | 27 | Graauw en Langendam | 12 december 1847 | Sidi-bel-Abbès | ||
| Voskamp Grince | Johannes | 27 | Sint Anna-ter-Muiden | 22 september 1848 | Oran | ||
| Vanmarcke | Jean Simon | 28 | Deventer | 13 oktober 1848 | Sidi-bel-Abbès | ||
| van Soest | Laurent | Maastricht | 19 Mei 1846 | Sidi-bel-Abbès | |||
| Rasie | Antoine Sebastien Hubert | Roermond | 24 Augustus 1851 | Sidi-bel-Abbès | |||
| Deurhof | Henri | 25 | Middelburg | Fuselier | 8 juli 1849 | Batua | |
| van Haven | Pieter | 27 | Wissen-kerke | Grenadier | 3 november 1849 | Sidi-bel-Abbès | |
| Bal | Franciscus | 31 | Kapelle | 2RE | 21 oktober 1849 | Algiers Cholera | |
| Colson | Jean | 23-09-1823 | Zutphen | Grenadier | 2RE 1Bat 10121 | 17-11-1849 | Biskra Cholera |
| Janssens | Francois | 24 | Arnhem | Fuselier | 1RE | 23 oktober 1849 | Oran |
| Savenije | Jan Hendrik | 32 | Vriezenveen | Fuselier | 5 februari 1850 | Biskra | |
| Nales | Jean | 36 | Deventer | fuselier | 8 november 1850 | Djidjelli | |
| van Steenvoorde | Hermant Hubert | 28 | Grenadier | 14 april 1851 | Djidjelli | ||
| Savenije | Johannes Hendrikus | 21-02-1815 | Coevorden | Fuselier | 2RE 1Bat 5Cie | 20 augustus 1850 | Biskra |
Bronnen
[1] D.F. Rijkels “Agnosis en diagnosis” (proefschrift), Universiteit Leiden, 22 juni 2005.
[2] Douglas Porch, The French Foreign Legion A Complete History”, 1991
[3] http://www.histoire-de-jijel.net/occupation-de-djidjelli-1939/